Chemotherapie

Chemotherapie is een medicijnbehandeling bij kanker. U krijgt medicijnen die cellen doden of die voorkomen dat cellen zich delen.

Voorbereiding uitklapper, klik om te openen

Persoonlijke voorlichting

Voordat u met chemotherapie begint, krijgt u persoonlijke voorlichting. Als u poliklinisch wordt behandeld, nodigen we u eerst een keer op het voorlichtingsspreekuur uit. Dat is altijd op maandag. Als de behandeling start terwijl u opgenomen bent in het ziekenhuis, krijgt u voorlichting van een verpleegkundige. U krijgt informatie mee over de medicijnen (cytostatica) die bij u worden gebruikt.

Wat moet u meenemen?

Hebt u een afspraak in het UMC Utrecht of wordt...

Lees meer

Tips voor het gesprek

Veel mensen vinden het prettig als ze het gespr...

Lees meer

Tijdens de behandeling uitklapper, klik om te openen

Manier van toedienen

We kunnen de medicijnen (cytostatica) op verschillende manieren bij u toedienen. Meestal gaat het met een infuus, maar er bestaan ook tabletten en injecties. Via het bloed verspreiden de medicijnen zich door het lichaam. Ze kunnen dan op vrijwel alle plaatsen kankercellen bereiken.

Afhankelijk van het type kanker dat u hebt, krijgt u een of meerdere middelen. Vaak krijgt u een combinatie van verschillende cytostatica om een zo goed mogelijk resultaat te bereiken. Sommige soortenkanker zijn niet of minder gevoelig voor cytostatica. Uw arts berekent voor u de dosis en het aantal kuren. Dat is voor iedereen anders.

Wat is een chemokuur?

Bij een chemokuur krijgt u de cytostatica gedurende een aantal uren of dagen toegediend volgens een vastgesteld schema. Soms kan dit op één dag, soms moet u hiervoor een paar dagen worden opgenomen. Nadat we de medicijnen bij u toegediend hebben, volgt er een rustperiode van enkele weken. In die tijd kunnen uw normale cellen zich herstellen. Zo'n schema (medicijntoediening plus rustperiode) noemen we een chemokuur.

Vaak krijgen patiënten meer kuren achter elkaar. Na elke kuur beoordeelt de behandelend arts of de behandeling effect heeft gehad en of het zinvol is om door te gaan met de behandeling. De hele behandeling kan wel een aantal maanden duren.

Toelichting chemotherapie

Scan de bovenstaande QR-code met uw telefoon om een video over dit onderwerp te bekijken. Of bekijk de video via:

Meer informatie

Chemotherapie is een behandeling van kanker met cytostatica. Dat zijn chemische medicijnen die een celdodend effect hebben. Ze zorgen ervoor dat de tumorcellen zich niet meer kunnen delen. Alle delende cellen worden hierdoor getroffen. Dus ook normale, gezonde cellen.

Chemotherapie brengt echter meer schade toe aan kankercellen. Dat komt doordat kankercellen meer bezig zijn met deling. De gewone cellen herstellen zich na de behandeling. Er bestaan tientallen verschillende cytostatica. Die hebben allemaal hun eigen werking.

Curatieve chemotherapie

We kunnen chemotherapie toepassen om de tumor te genezen. We noemen dat een curatieve behandeling. Curatieve chemotherapie kunnen we op verschillende manieren inzetten:

Adjuvante therapie

Bij adjuvante therapie krijgt u chemotherapie na een operatie om mogelijke, niet-zichtbare uitzaaiingen te verwijderen.

Neoadjuvante therapie

Bij neoadjuvante therapie geven we chemotherapie vóór een operatie. Hiermee verkleinen we de tumor, waardoor we hem makkelijker kunnen verwijderen. Vaak is de operatie dan ook minder ingrijpend.

Complete behandeling

Soms kunnen we chemotherapie als complete behandeling inzetten om de tumor volledig te vernietigen. Dit kan bij een beperkt aantal tumorsoorten.

Palliatieve chemotherapie

We kunnen chemotherapie ook gebruiken bij patiënten die niet meer kunnen genezen van kanker. Dan is het een palliatieve behandeling. Soms bestrijden we de tumor omdat de patiënt veel last heeft van het gezwel zelf. Soms zijn er uitzaaiingen die we alleen met systematische behandeling kunnen terugdringen. Met palliatieve chemotherapie willen we de kwaliteit van het leven verbeteren en als dat mogelijk is het leven een aantal maanden verlengen.

•  Hier leest u meer over palliatieve zorg

Na de behandeling uitklapper, klik om te openen

Gezond eten

Door smaakverandering, gebrek aan eetlust of geïrriteerd slijmvlies in de mond is gezond eten soms lastig. Dat geldt tijdens de chemotherapie en vlak erna. U kunt hulp krijgen van een diëtist. Ook van andere (ex-)patiënten kunt u vaak goede tips krijgen, bijvoorbeeld via forums en websites. Het boek Gezond eten rond chemotherapie kan ook een goed hulpmiddel zijn.

Chemotherapie heeft niet alleen invloed op kankercellen, maar ook op gezonde cellen in uw lichaam. Het is niet te voorspellen hoe u op de chemotherapie reageert. In de rustperioden van een chemokuur hebben gezonde cellen de tijd om zich te herstellen. Bijwerkingen kunnen dan weer verdwijnen of minder worden. De meest voorkomende bijwerkingen zijn

• vermoeidheid
• verminderde concentratie
• verminderde werking van het kortetermijngeheugen
• een droge mond en kans op gevoelige plekjes in de mond door aantasting van het slijmvlies
• verandering van smaak en verminderde eetlust
• misselijkheid en braken door irritatie van het maagslijmvlies
• diarree of verstopping
• grotere kans op infecties en dus koorts. Dit komt doordat er tijdelijk te weinig witte bloedcellen (leukopenie) in het beenmerg worden gemaakt, omdat het beenmerg is aangetast door de chemotherapie
• bloedarmoede doordat er tijdelijk te weinig rode bloedcellen in het beenmerg worden gemaakt
• door de bloedarmoede kunnen bleekheid, vermoeidheid, kortademigheid, hartkloppingen en duizeligheid optreden
• een sterke neiging tot bloeden, doordat er te weinig bloedplaatjes (thrombopenie) die belangrijk zijn bij de bloedstolling in het beenmerg worden gemaakt
• uitval van hoofdhaar, wimpers, wenkbrauwen, neushaartjes, okselhaar en schaamhaar

Chemotherapie kan de vruchtbaarheid aantasten. Dit herstelt niet altijd als de chemotherapie is afgelopen. We kunnen wel maatregelen nemen om uw vruchtbaarheid zo goed mogelijk te beschermen. U leest hierover meer op de pagina vruchtbaarheid en kanker.

• chemotherapie kan een schadelijk effect hebben op een ongeboren kind
• de menstruatie kan onregelmatig worden of (definitief) verdwijnen
• vervroegd in de overgang komen en last krijgen van overgangsklachten
• toename van de kans op botontkalking

Uiterlijke verzorging

Op de website van Look Good Feel Better (Goed verzorgd, beter gevoel) vindt u informatie en tips over lichaamsverzorging tijdens en na de chemokuur. Omdat u van een chemokuur kaal wordt, kunt u een pruik bestellen. Pruiken worden gemaakt door een haarwerkspecialist. Op het voorlichtingsspreekuur krijgt u adressen mee van haarwerkspecialisten waaruit u kunt kiezen. Bij uw keuze kunt u meewegen of het bedrijf een SEMH-erkenning heeft (SEMH= Stichting Erkenningsregeling Medische Hulpmiddelen). SEMH-erkende bedrijven kunt u herkennen aan het logo op hun site.

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Meer informatie

Ziektebeeld

• Alvleesklierkanker (pancreascarcinoom)
• Baarmoederhalskanker
• Bijnierkanker
• Borstkanker
• Borstkanker bij mannen
• Darmkanker
• Eierstokkanker
• Galwegkanker en galblaaskanker
• Huidkanker
• Kanker van de weke delen
• Leverkanker
• Longkanker
• Maagkanker
• Nierkanker
• Prostaatkanker
• Schildklierkanker
• Slokdarmkanker (oesofaguscarcinoom)
• Vulvakanker

Aanvullend

Meer informatie over chemotherapie, de bijwerkingen en wat hieraan gedaan kan worden, kunt u vinden op:

• de website Kanker.nl
• in een brochure over chemotherapie van het KWF.

Polikliniek Medische oncologie

Wachttijden uitklapper, klik om te openen

Patiënten komen altijd via andere afdelingen naar de polikliniek Medische oncologie. Er zijn dan geen wachttijden. 

Meer weten uitklapper, klik om te openen

In het geval dat u of uw kind deze behandeling ondergaat, kunt u onder ‘Afspraken’ in het patiëntportaal Mijn UMC Utrecht praktische informatie over de afspraak vinden.

Naar Mijn UMC Utrecht

Wat hoort er bij deze behandeling

• Polikliniek Medische oncologie
• Verpleegafdeling Medische oncologie (B2 west)
• Verpleegafdeling Dagbehandeling Medische Oncologie

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

U kunt de polikliniek van 8.00 tot 12.00 uur en van 13.00 tot 17.00 uur bereiken.