Uitzaaiingen in de lever

Levermetastasen zijn uitzaaiingen in de lever van gezwellen elders in het lichaam. Via het bloed zijn er kankercellen in de lever terecht gekomen die kunnen uitgroeien tot een kwaadaardig gezwel (een tumor). In het RAKU (het samenwerkingsverband waarin het UMC Utrecht werkt) is veel ervaring met de behandelingen van uitzaaiingen in de lever.

Kanker in de lever is meestal een uitzaaiing van kanker die ergens anders in het lichaam is ontstaan. Wanneer een kwaadaardig gezwel (een tumor) door een bloedvat of lymfevat groeit, kunnen kankercellen losraken.

Deze losgeraakte kankercellen kunnen zich via het bloed of lymfevloeistof door het lichaam verspreiden. Dit losgeraakte klompje kankercellen kan zich dan ergens anders gaan nestelen, waardoor een nieuwe tumor ontstaat. Deze nieuwe tumor noemen we ook wel een secundaire tumor of een uitzaaiing (metastase).

Verschil met leverkanker

Een tumor kan ook in de lever beginnen. Kanker die als eerste vanuit de lever ontstaat, noemen we ook wel (primaire) leverkanker. Deze webpagina geeft informatie over levermetastasen (uitzaaiingen) en niet over leverkanker. Er is een andere webpagina over leverkanker.

Symptomen uitklapper, klik om te openen

Patiënten met levermetastasen hebben in het begin vaak geen klachten. De klachten die voorkomen bij kanker in de lever zijn afhankelijk van de oorzaak, de plaats, de grootte en het aantal tumoren in de lever. De achterliggende ziekte of de primaire tumor, bijvoorbeeld in de darm, geeft meestal meer klachten. Klachten die bij leverkanker kunnen ontstaan zijn:

• Een opgezette lever en (vage) buikpijn.
• Misselijkheid en braken.
• Verminderde eetlust.
• Onverklaarbaar gewichtsverlies.
• Zwakte en vermoeidheid.
• Jeuk en geelzucht (een gele huid en geel oogwit).

Oorzaken uitklapper, klik om te openen

De lever is een orgaan waar heel veel bloedvaten doorheen lopen. Uitzaaiingen van andere vormen van kanker komen daarom regelmatig in de lever voor. De lever filtert het bloed van het hele darmstelsel. Daardoor zijn tumoren in de darm een veroorzaker van leveruitzaaiingen. Andere voorbeelden zijn maagkanker, borstkanker, alvleesklierkanker, melanoom of longkanker.

Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen

Met verschillende onderzoeken kunnen we ook meer duidelijkheid geven over de ernst van de ziekte, eventuele andere uitzaaiingen en de best passende behandeling.

• Een echografie van de lever als eerste onderzoek, om te kijken of er uitzaaiingen in de lever zijn.
• Een CT-scan of MRI-scan om te bepalen of we de levermetastasen chirurgisch kunnen verwijderen.
• Een leverpunctie (leverbiopsie) van het gezwel, om de diagnose te stellen.
• Een PET-scan (Positron Emissie Tomografie) om te kijken of er uitzaaiingen zijn.

Behandeling uitklapper, klik om te openen

Curatieve behandeling (op genezing gericht)

Levermetastasen kunnen we op verschillende manieren behandelen. Het soort behandeling is afhankelijk van uw situatie. Bij uitzaaiingen van darmkanker wordt altijd gekeken of curatieve (genezende) behandeling mogelijk is. In sommige gevallen is de behandeling ook een optie bij uitzaaiingen van andere tumorsoorten. Dit is sterk afhankelijk van de individuele situatie.

Interventieradiologie

Interventieradiologie (IR) is een medische handeling door een interventieradioloog. De behandeling in het lichaam van een patiënt vindt plaats via een klein aanprikgaatje in de huid. De interventieradioloog kan de behandeling zien en controleren met beeldvormende technieken zoals röntgendoorlichting, echografie, CT en MRI.  Lees meer over de behandelingen:

• Radio-embolisatie (TARE)
• Chemo-embolistatie (TACE)
• Ablatie (RFA en MWA)

Lees meer over interventieradiologie bij kanker.

De informatie hieronder gaat met name over leveruitzaaiingen van darmkanker:

Operatie

Een curatieve behandeling is een behandeling die als doel heeft u te genezen. Een operatie is bij levermetastasen van darmkanker de enige vorm van behandeling met kans op genezing, maar is slechts mogelijk bij 10 tot 30% van de patiënten. Of u hiervoor in aanmerking komt, hangt af van:

• De grootte van de uitzaaiingen.
• De locatie (plaats) van de uitzaaiingen.
• Zijn er uitzaaiingen buiten de lever?
• Wat is de capaciteit van de lever na de operatie?
• Uw conditie.

Voorwaarden operatie

Een belangrijke voorwaarde voor een operatie is dat er na het weghalen van de uitzaaiingen voldoende van de lever overblijft. Het resterende deel van de lever moet namelijk nog alle functies kunnen uitvoeren. De lever is een groot orgaan, met veel reservecapaciteit. Er kan soms tot 70% van de lever worden weggehaald.

Chemotherapie voor de operatie

In sommige gevallen is een operatie niet direct mogelijk. De arts probeert dan eerst om de tumor in de lever te verkleinen. Dat kan bijvoorbeeld met chemotherapie voor de operatie.

Bij leveruitzaaiingen van darmkanker is het heel belangrijk te kiezen voor de juiste, meest effectieve chemotherapie voor de individuele patient. Daarnaast kan het 'gezonde' deel van de lever voorafgaand aan een operatie worden gestimuleerd om te gaan uitgroeien. Dit kan met embolisatie van de poortader (vena portae embolisatie) of met radio-embolisatie op het deel van de lever dat verwijderd moet worden.

Operatierobot

Binnen de RAKU kiezen wij zoveel mogelijk voor minder belastende behandeling. Bijvoorbeeld door levertumoren te opereren met de operatierobot. Bij deze operatiemethode stuurt de chirurg minutieuze instrumenten aan die via kleine sneetjes in de buikholte zijn gebracht. Er kan zo zeer precies worden gewerkt, ook in 'lastig bereikbare' delen van de lever. Doordat bij deze methode, in tegenstelling tot bij een 'open' operatie, de buikspieren niet worden doorgenomen, kunnen patiënten veel sneller herstellen.

Wegbranden met RFA of MWA

In sommige gevallen kan de operatie ook gecombineerd worden met het 'wegbranden' van één of meer leveruitzaaiingen met behulp van radiofrequente ablatie (RFA) of microwave ablatie (MWA). Voor deze technieken wordt doorgaans gekozen bij zeer kleine uitzaaiingen die diep in de lever liggen, waardoor leverweefsel gespaard kan worden.

Ervaring met leveroperaties

Binnen het RAKU worden jaarlijks ruim 130 leveroperaties uitgevoerd. Hiermee is het RAKU een van de grootste behandelcentra voor levertumoren in Nederland. De gevolgen hiervan zijn:

1. Goede uitkomsten door veel kennis en expertise: er is zeer veel ervaring met het kiezen van optimale behandelschema’s en op de individuele patient toegesneden (chemo)therapie. Het is bekend dat de kans op complicaties na een operatie afneemt als een operatie vaak wordt uitgevoerd in een ziekenhuis.
2. Vrijwel alle mogelijke behandeltechnieken aanwezig: door de ruime ervaring met (complexe) leveroperaties en de expertise van UMC Utrecht met nieuwe technieken voor de behandeling van levertumoren zoals radio-embolisatie, kunnen wij voor elke individuele patient de beste behandeling kiezen.
3. Mogelijkheid voor nieuwe studie-behandelingen: er zijn diverse nieuwe behandelingen voor effectieve nabehandeling na een operatie voor levermetastasen (www.chemopomp.nl) die in studieverband worden aangeboden aan een deel van onze patienten. Ook worden nieuwe geneesmiddelen aangeboden (fase I) als gangbare chemotherapie niet meer werkt. Er is tevens mogelijkheid voor gerichte bestraling van sommige levertumoren.

Palliatieve behandeling

Soms is genezing van levermetastasen niet meer mogelijk. Dat wil niet zeggen dat de behandeling dan stopt. We behandelen dan vaak verder met een nieuw doel: zo lang mogelijk leven met een goede kwaliteit. We noemen dat palliatieve zorg en behandeling. Voorbeelden zijn:

• Palliatieve chemotherapie: medicijnen remmen de groei van de tumor. Deze behandeling kan worden toegediend via tabletten of via een infuus. Vaak worden combinaties van medicijnen gegeven.
• Radio-embolisatie: u krijgt via de lies hele kleine radioactieve bolletjes in de leverslagader naar de tumor toegediend. Die bolletjes lopen vast in de haarvaten rond de levertumor. De bolletjes blijven ruim een week straling afgeven. Dat beschadigt de tumor.

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

RAKU

De operatie van levermetastasen wordt uitgevoerd in RAKU-verband. RAKU is een regionaal samenwerkingsverband waarbij ziekenhuizen hebben hun krachten gebundeld en de zorg gezamenlijk aanbieden. Daardoor kunt u de beste behandeling krijgen, met kortere wachttijden. Ook op het gebied van wetenschappelijk onderzoek wordt samengewerkt.

Lees meer over RAKU

RAKU: een speciale expert-polikliniek

Als er uitzaaiingen in de lever bij u zijn vastgesteld, kan u door uw huisarts of via een ander ziekenhuis worden verwezen naar onze gespecialiseerde polikliniek voor Hepato-Pancreato-Biliaire (HPB) aandoeningen: ziekten van de lever, alvleesklier of galwegen.

• U kunt altijd binnen 1 week terecht op de RAKU HPB-polikliniek.

Op de polikliniek krijgt u een gesprek met het multidisciplinair behandelteam van experts.

Meer informatie

Wat is kanker?

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende ziekten. Al die ziekten hebben iets met elkaar gemeen. Het normale proces van lichaamscellen die zichzelf delen en vernieuwen is verstoord. Daardoor komt er een ongeremde celdeling op gang. Deze cellen kunnen door gezond lichaamsweefsel heen groeien en dat brengt schade toe aan lichaamsfuncties. Op de pagina Over kanker vindt u meer informatie.

Wat kunt u zelf doen

Een aantal leefregels en tips kunnen u helpen om uw lever zo goed mogelijk te laten werken en om verdere schade af te remmen of te voorkomen:

• Wees terughoudend met alcohol.
• Gebruik alleen medicijnen die door uw arts zijn voorgeschreven en echt nodig zijn. De lever moet de meeste medicijnen namelijk afbreken en dat zorgt een extra belasting. U kunt natuurlijk niet zomaar stoppen met medicijnen. Overleg altijd met uw arts of er alternatieven zijn.
• Eet gezond en gevarieerd. Gebruik verse en volkoren producten. Overleg met uw arts of een diëtist welke vitamines u aanvullend kunt gebruiken.
• Houd uw weerstand op peil en probeer infecties te voorkomen. Eet dus gezond, zorg voor voldoende nachtrust en vermijd plekken waar zieke mensen komen.

Emotionele gevolgen

De boodschap: ‘u hebt kanker’ is vaak verpletterend. Alles is ineens anders: toekomst, gezinsleven, werk, gedachten. Het is logisch dat het evenwicht in uw bestaan verstoord is. En dat dat een tijd duurt, zelfs als u met succes behandeld bent. Veel mensen ondervinden belangrijke steun van hun familie en vrienden. En van hun behandelende arts en verpleegkundigen. Toch is het heel normaal om een beroep te doen op extra ondersteuning buiten uw eigen kring.

Er zijn verschillende vormen van hulp en ondersteuning bij kanker. 

Vooruitzichten

Meestal drukken we de kans op genezing uit in het aantal patiënten dat vijf jaar na de behandeling nog in leven is. Als we de leveruitzaaiingen van darmkanker met een operatie kunnen verwijderen, is dat ongeveer 40-50 procent van de patiënten. Deze percentages zijn gemiddelden. Dat betekent dat u ze niet zomaar naar uw eigen situatie kunt vertalen. Uw arts bespreekt altijd met u wat u van de toekomst kunt verwachten.

De prognose van patiënten met levermetastasen die we niet met een operatie kunnen verwijderen, is minder goed. De vooruitzichten zijn afhankelijk van de precieze aard van de ziekte. Slechts weinig patiënten leven na de diagnose 'niet te opereren levermetastasen' langer dan vijf jaar.

Controles

Na de behandeling van levermetastasen blijft u onder controle bij het UMC Utrecht Cancer Center. Afhankelijk van de behandeling en het verloop van de ziekte bekijkt de arts hoe lang en hoe vaak die controles plaatsvinden.

Aanvullende informatie

Op de site Kankeroperatie.nl geeft het oncologisch chirurgisch behandelteam van het UMC Utrecht informatie over tumoren in de lever en de behandeling daarvan.

• Als u uitzaaiingen in de lever hebt, kunt u voor vragen, adviezen en lotgenoten vaak ook terecht bij patiëntenorganisaties zoals de Stichting voor Patiënten met Kanker aan het Spijsverteringskanaal (SPKS). 

Behandeling

• Interventieradiologie - voor beeldgestuurde behandelingen

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Wat hoort er bij dit ziektebeeld

• Polikliniek HPB
• Polikliniek Maag-, darm- en leverziekten (MDL)
• Polikliniek Medische oncologie
• Polikliniek Radiotherapie
• Verpleegafdeling Oncologische chirurgie (C4 Oost)
• Verpleegafdeling Maag-, darm- en leverziekten (D2 oost)
• Verpleegafdeling Dagbehandeling Medische Oncologie
• Verpleegafdeling Medische oncologie (B2 west)
• Verpleegafdeling Stralingsunit Oncologie

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

De afdeling is bereikbaar van 08.30 - 16.45 uur.

De polikliniek is op werkdagen bereikbaar van 08.00 - 17.00 uur

U kunt de polikliniek van 8.00 tot 12.00 uur en van 13.00 tot 17.00 uur bereiken. 

De afdeling is bereikbaar op werkdagen van 8.00 - 17.30 uur.