Alvleesklierkanker
Elk jaar krijgen in Nederland ongeveer 3000 mensen te horen dat ze alvleesklierkanker hebben, voornamelijk mensen boven de 45 jaar. Er zijn verschillende typen alvleesklierkanker. Voor de behandeling werken we samen met artsen uit het RAKU.
In de alvleesklier (pancreas) kunnen goedaardige tumoren en kwaadaardige tumoren (alvleesklierkanker) voorkomen. Omdat sommige goedaardige tumoren kunnen veranderen in een kwaadaardige tumor, is zorgvuldig onderzoek altijd heel belangrijk. Alvleesklierkanker is een agressieve vorm van kanker. Er is een groot risico op uitzaaiingen en doorgroei in omliggende weefsels.
Er zijn verschillende typen alvleesklierkanker. De meest voorkomende vorm (95%) ontstaat in de afvoerbuisjes (exocriene klieren). Deze kanker heet adenocarcinoom. Vaak ontstaat een adenocarcinoom in de kop van de alvleesklier. Dit heet een pancreaskopcarcinoom. De kanker kan ook in de staart van de alvleesklier of in het in gedeelte tussen kop en staart ontstaan. We noemen dit een pancreasstaartcarcinoom of een pancreascorpuscarcinoom.
Symptomen uitklapper, klik om te openen
Klachten door alvleesklierkanker ontstaan over het algemeen pas als de tumor is ingegroeid in een ander orgaan of in de zenuwbanen rondom de alvleesklier. De symptomen zijn vaak onduidelijk. Maakt u zich ongerust, dan kan het bij onderstaan-de klachten verstandig zijn om naar uw huisarts te gaan. De klachten kunnen ook een andere oorzaak hebben dan kanker.
- Een zeurende pijn boven of midden in de buik of in de rug
Heeft u al langere tijd pijn rechts in uw bovenbuik of in uw rug? Alvleesklierkanker kan een oorzaak zijn. - Andere ontlasting dan normaal
Alvleesklierkanker kan leiden tot een verstopping van de darmen of juist tot diarree of vettige ontlasting. Uw ontlasting kan licht van kleur zijn en zelfs bijna wit. - Verminderde eetlust en gewichtsverlies
Het kan gebeuren dat door alvleesklierkanker uw eetlust afneemt. U kunt zich misselijk voelen of last hebben van een opgeblazen gevoel. Ook kan de alvleesklierkanker leiden tot slikproblemen. Door de verminderde eetlust kan uw gewicht afnemen. - Vermoeidheid en lusteloosheid
Verschillende factoren kunnen leiden tot vermoeidheid en lusteloosheid. Vaak gaan mensen met alvleesklierkanker minder en anders eten. De kanker kan leiden tot een verstoorde voedselvertering door ophoping van gal in de galwegen, galblaas of lever. Door de kanker kan ook diabetes mellitus (suikerziekte) ontstaan. - Geelzucht
Een tumor in de kop van de alvleesklier kan leiden tot afsluiting van de grote galbuis. Door opeenhoping van gal kunnen uw huid en oogwit geel kleuren. - Misselijkheid, braken en diarree
Door een verstoorde vertering van voedsel, kunnen klachten ontstaan als misselijkheid, braken en diarree.
Oorzaken uitklapper, klik om te openen
- Roken is een risicofactor voor het ontstaan van alvleesklierkanker.
- Een chronische ontsteking van de alvleesklier verhoogt het risico op alvleesklierkanker.
- Erfelijkheid speelt een rol bij ongeveer 5% van de patiënten die alvleesklierkanker krijgen.
- Het drinken van alcohol, koffie en thee geeft géén verhoogd risico op alvleesklierkanker.
Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen
Bij een vermoeden van alvleesklierkanker zal uw huisarts u doorverwijzen naar een maag-darm-leverarts (MDL-arts), bijvoorbeeld bij het RAKU. De MDL-arts doet lichamelijk onderzoek aan uw buik en doet aanvullend onderzoek, vaak eerst bloedonderzoek, een echografie en een CT-scan. Daarna kunnen extra onderzoeken nodig zijn.
Bloedonderzoek
Afname van enkele buisjes bloed om de oorzaak van klachten te achterhalen.
Echografie
Beeldvorming van organen via geluidsgolven.
CT-scan
Driedimensionale opnames van bloedvaten, organen en botten.
ERCP-onderzoek
Röntgenfoto’s van de afvoerwegen van de lever, galblaas en/of alvleesklier via een flexibele slang die de arts via uw mond naar binnen leidt. Ook kan tijdens een ERCP weefsel worden afgenomen voor diagnostiek en een stent in de galweg worden geplaatst om de galafvoer te bevorderen.
Orale endo-echografie
Beeldopnamen (echo’s) van de slokdarm, de maag, de alvleesklier, de bloedvaten en lymfevaten en indien nodig afname van een stukje weefsel (biopt of punctie) via een flexibele slang die de arts via uw mond naar binnen leidt.
Behandeling uitklapper, klik om te openen
Bij de behandeling van alvleesklierkanker kijken we naar het stadium van de ziekte, de plaats en grootte van de tumor, de vorm van alvleesklierkanker en uw lichamelijke conditie. Voor goedaardige tumoren is alleen behandeling nodig als de tumor kwaadaardig kan worden. Voor kwaadaardige tumoren is meestal wel behandeling nodig. De behandeling is gericht op genezing (curatief) of het verminderen van lichamelijke klachten (palliatief).
Een team van artsen van het RAKU bepaalt samen met u welke behandeling het best past bij uw situatie. De meest voorkomende behandelingen zijn chemotherapie, plaatsing van een stent, een operatie om de tumor te verwijderen en bestraling.
Chemotherapie
Chemotherapie is een behandeling met medicijnen om de tumor terug te dringen en de groei af te remmen. Vaak is chemotherapie onderdeel van een behandelplan waarin ook een operatie zit. De chemotherapie wordt dan voorafgaand aan een operatie gegeven of na afloop van een operatie. Omdat bij alvleesklierkanker vaak geen operatie mogelijk is, wordt chemotherapie ook aangeboden om klachten te verlichten of het leven te verlengen (palliatief).
Plaatsing van een buisje (stent) in de galweg
Een behandeling die afvoer van gal weer mogelijk maakt. De behandeling helpt tegen geelzucht en jeuk door verstopte galwegen. Als u geelzucht heeft, kan de galafvoer op verschillende manieren weer op gang worden gebracht. Als de verstopping zich ter hoogte van de grote galbuis bevindt, kan de specialist via de endoscoop een endoprothese of stent in de grote galbuis plaatsen. De stent zorgt ervoor dat de galweg niet wordt dichtgedrukt door de tumor. Meestal kan het aanbrengen van de stent plaatsvinden met het ERCP-onderzoek.
Whipple-operatie
Met een operatie wordt de tumor uit de alvleesklier verwijderd.
Operatie tegen verstopping van de darm
Aanleg van een nieuwe verbinding tussen de maag en het gezonde deel van de dunne darm. Een enkele keer komt het voor dat de tumor de twaalfvingerige darm heeft aangetast. Er ontstaat dan een verstopping die met een operatie te verhelpen is. De chirurg maakt een verbinding tussen de maag en het gezonde deel van de dunne darm. Ook is een stent in de twaalfvingerige darm mogelijk of een stent die een nieuwe verbinding tussen de maag en de dunne darm maakt.
Bestraling (radiotherapie)
Met röntgenstraling maken we de kankercellen kapot. Bestraling vindt altijd plaats in het UMC Utrecht.
Vooruitzichten
Alvleesklierkanker geeft slechte vooruitzichten. Van de mensen met alvleesklierkanker is 9% na vijf jaar nog in leven. Genezing is alleen mogelijk als de delen van de pancreas waar de tumor zit geheel worden verwijderd. Het probleem is dat diagnose vaak pas wordt gesteld als de kanker al is uitgezaaid. Uw specialist kijkt graag met u naar uw persoonlijke situatie.
Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen
Raku
RAKU is de afkorting van Regionaal Academisch Kankercentrum Utrecht. Bij het RAKU is de kennis en ervaring van specialisten uit de regio gebundeld in één team. Zo kunnen we snel handelen en maken we de genezingskans groter, ook voor zeldzame en complexe tumoren. Meestal lukt het om binnen acht dagen duidelijk te vertellen wat er aan de hand is en welke behandeling het meest geschikt is.
Onze kennis en ervaring
- Het Regionaal Academisch Kankercentrum Utrecht (RAKU), waar het UMC Utrecht deel van uitmaakt, is het grootste behandelcentrum voor tumoren in de buik in Midden-Nederland. RAKU is een onderdeel van Oncomid: het oncologienetwerk van Midden-Nederland.
- Wij behandelen de complexe en zeldzame aandoeningen van de slokdarm, maag, lever, alvleesklier en galwegen.
- Per jaar bespreken we zo’n 300 nieuwe patiënten met alvleesklierkanker.
- Wekelijks opereert het RAKU-team 2-3 patiënten met alvleesklierkanker.
- Chirurgen van het RAKU maken als het voor u beter is gebruik van de Da Vinci robot Xi.
- Het RAKU neemt deel aan verschillende wetenschappelijke studies over alvleesklierkanker waaronder de PELICAN studie.
Webinar alvleesklierkanker - maandag 14 juni 2021
Op maandag 14 juni 2021 verzorgde het RAKU een online webinar over kwaadaardige levertumoren.
Wetenschappelijk onderzoek
Alvleesklierkanker is een van de meest dodelijke vormen van kanker. Per jaar overlijden er ruim 2.800 Nederlanders aan deze ziekte. Ongeveer evenveel patiënten krijgen jaarlijks de diagnose. Dat zijn 8 Nederlanders per dag. Alvleesklierkanker geeft slechte vooruitzichten. Van de mensen met alvleesklierkanker is 9% na vijf jaar nog in leven. Als de ziekte behandeld kan worden, heeft het vaak een enorme impact op de kwaliteit van leven. In de afgelopen 30 jaar is op bijna alle vormen van kanker flinke vooruitgang geboekt in overleving. Helaas niet bij alvleesklierkanker.
Daarom nemen de 15 expertisecentra voor alvleesklierkanker in Nederland verenigd in de Dutch Pancreatic Cancer Group, het patiëntenplatform Living With Hope en de Maag Lever Darm Stichting het initiatief tot het Deltaplan Alvleesklierkanker. Het Deltaplan wil wetenschappelijk onderzoek versnellen, de handen ineenslaan om de beste behandeling voor iedereen beschikbaar te maken en te werken aan een betere kwaliteit van leven voor patiënten. Ook het UMC Utrecht (RAKU) neemt hieraan deel met de Internist-oncoloog Nadia Haj Mohammad, chirurgen Hjalmar van Santvoort en Quintus Molenaar en verpleegkundig specialist Annemarie Roele-de Vreugd. Zij zegt: 'De diagnose slaat in als een bom en doet de grondvesten van iemands leven schudden. De ziekte heeft een slechte prognose.'
Operaties met de nieuwste Da Vinci robots
Minder pijn en sneller naar huis
De specialisten van het Regionaal Academisch Kankercentrum Utrecht (RAKU) maken zo nodig gebruik van de operatierobot Da Vinci Xi. De robot maakt het mogelijk om heel nauwkeurig te werken. Daardoor ontstaat bij de operatie slechts een kleine wond. De toegepaste techniek heet ‘minimaal invasief’. Voor patiënten heeft het gebruik van de robot grote voordelen: ze ervaren minder pijn, hebben minder bloedverlies, minder littekenvorming en minder complicaties. Daardoor herstellen patiënten sneller en kunnen ze eerder naar huis.
Meer mogelijkheden voor de chirurg
De chirurg kijkt tijdens het opereren naar een driedimensionaal, vergroot beeld. Via het scherm kan de chirurg met de robot op afstand hele kleine bewegingen uitvoeren in het lichaam van de patiënt. De instrumenten voor de operatie zijn bevestigd aan robotarmen met gewrichten. De gewrichten kunnen draaien, een beweging die een menselijke pols niet kan maken.
De robot vergroot de mogelijkheden van de chirurg en is daarmee heel geschikt voor zeer complexe oncologische robotoperaties, zoals operaties bij alvleesklier-, lever- en darmkanker. Het operatieteam is heel bedreven in het werken met de robot.
Meer over de operatie met de Da Vinci robot leest u hier:
RAKU Actueel: Goede resultaten robotchirurgie bij voorstadium alvleesklierkanker
Patiënten met een voorstadium van alvleesklierkanker worden in het samenwerkingsverband RAKU behandeld via robotchirurgie. Het gevolg: betere behandelresultaten en minder complicaties.
Met vragen kunt u terecht bij uw vaste contactpersoon.
De RAKU-poli is gevestigd in het UMC Utrecht, op afdeling B5.
Telefoonnummer: 088 75 569 01
Maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 16.00 uur
Contact uitklapper, klik om te openen
Hebt u vragen? Neem dan contact met ons op. Voor het maken van een afspraak hebt u een verwijzing nodig van de huisarts of specialist.
Polikliniek Maag-, darm- en leverziekten (MDL)
De polikliniek is op werkdagen bereikbaar van 08.00 - 17.00 uur