Speekselklierkanker: wat is het, oorzaken, symptomen en meer
Wat is speekselklierkanker? Hoe ontstaat het en wat zijn symptomen? Lees alles over deze vorm van hoofd-halskanker en wanneer het belangrijk is om naar een arts te gaan.
Wat is speekselklierkanker? uitklapper, klik om te openen
Speekselklierkanker is een zeldzame vorm van kanker, die ontstaat in één van de drie grote speekselklieren of in de kleine speekselklieren in de mond- en keelholte.
Speekselklierkanker komt niet vaak voor. Slechts drie tot zes procent van alle tumoren in het hoofd-halsgebied zit in de speekselklieren. Speekselkliertumoren manifesteren zich vaak als een zwelling, meestal een knobbeltje in de speekselklier.
Een tumor is niet altijd kanker
Speekseltumoren hoeven niet altijd kwaadaardig te zijn: een tumor is dus niet altijd kanker. Lees meer over goedaardige gezwellen in de speekselklieren.
De speekselklieren
In de mond- en keelholte bevinden zich honderden kleine speekselkliertjes in het bedekkende slijmvlies. Er zijn ook 3 paar grote speekselklieren:
- De oorspeekselklier (glandula parotis)
- Speekselklier onder de onderkaak (glandula submandibularis)
- Onder de tong bevinden zich twee speekselklieren (glandula sublingualis)
De speekselklieren produceren speeksel. De kleine speekselkliertjes doen dat overdag, continu. De 3 paar grote speekselklieren maken speeksel aan bij stimulatie door eten en spreken.
Door het speeksel wordt het voedsel makkelijker om door te slikken en het eerste deel van de spijsvertering begint al in de mond. Daarnaast beschermt het speeksel het weefsel in de mond tegen beschadiging en infecties. Ook beschermt het de tanden en kiezen tegen cariës.
Gezwellen (tumoren) in de speekselklieren
Bij speekselklierkanker is het van belang onderscheid te maken in:
- Tumoren van de grote speekselklieren
- Tumoren die ontstaan in de kleine speekselkliertjes in het mondslijmvlies of het slijmvlies van de mond-/keelholte
Zoals bij andere organen kunnen ook in de speekselklieren gezwellen ontstaan. Hoe kleiner de speekselklier, hoe groter de kans op kwaadaardigheid. Soms komen in een speekselklier uitzaaiingen voor van andere tumoren in het lichaam.
Belangrijk onderscheid is of de kanker ontstaat in een van de grote speekselklieren of in de kleine speekselkliertjes. Wanneer kanker in één van de grote speekselklieren ontstaat, is de behandeling verschillend met die van kanker in de kleine speekselkliertjes van bijvoorbeeld het gehemelte.
Symptomen van speekselklierkanker uitklapper, klik om te openen
Wanneer er speekselklierkanker ontstaat, uit zich dat vaak zo:
- Er ontstaat vaak een zwelling in de wang, onder de kaak of onder de tong. Bij de kleine speekselkliertjes kan de zwelling zich op het gehemelte of in de mondbodem bevinden;
- Ook kan pijn ontstaan;
- Als de tumor in de oorspeekselklier is gelegen, kan de motorische aangezichtszenuw uitvallen;
- De omvang en plaats van de tumor bepaalt mede de verschijnselen en klachten die u krijgt.
Wanneer u verschijnselen heeft van een zwelling in één van de speekselklieren, of er is een afwijking of zweertje in het mondslijmvlies, dan is een bezoek aan de huisarts of tandarts verstandig. De arts kan u dan verwijzen naar een MKA-chirurg (kaakchirurg) of KNO-arts.
Oorzaken en risicofactoren van speekselklierkanker uitklapper, klik om te openen
Hoe kwaadaardige tumoren in de speekselklier ontstaan is niet duidelijk. Wel is zeker dat roken en alcohol drinken invloed hebben op het ontstaan van de kwaadaardige tumoren.
Risicofactoren die kans op speekselklierkanker kunnen vergroten
- Roken
- Veel alcohol drinken (meer dan vier glazen per dag)
Kun je speekselklierkanker voorkomen? uitklapper, klik om te openen
We weten niet goed wat de oorzaak is van speekselklierkanker. Daarom is het ook lastig te zeggen hoe je speekselklierkanker kunt voorkomen.
Het beste wat u kunt doen om speekselklierkanker te voorkomen is stoppen met roken. Ook helpt een gezonde leefstijl bij het voorkomen van kanker: matig met alcohol, gezonde voeding en voldoende beweging.
Uitzaaiingen van speekselklierkanker uitklapper, klik om te openen
Bij sommige mensen met speekselklierkanker wordt de ziekte pas laat ontdekt. Dan kunnen er al uitzaaiingen zijn. Ook kan speekselklierkanker uitzaaien als de ziekte na de eerste behandeling weer terugkomt.
Bij een uitzaaiing zitten er kankercellen van de neuskanker op een andere plek in het lichaam. Bij speekselklierkanker is er kans dat de ziekte uitzaait naar de lymfeklieren in de grote speekselklier of de hals. Of genezing mogelijk is, hangt af van de plek van de uitzaaiing.
Speekselklierkanker bij mannen en vrouwen uitklapper, klik om te openen
Speekselklierkanker komt even vaak voor bij mannen als bij vrouwen.
Speekselklierkanker in cijfers uitklapper, klik om te openen
- Speekselklierkanker komt even vaak voor bij mannen als bij vrouwen;
- De meeste mensen met speekselklierkanker zijn ouder dan 40 jaar;
- In de oorspeekselklier is 20 procent van de gezwellen kwaadaardig;
- In de onderkaakspeekselklier is 50 procent kwaadaardig;
- In de speekselklier onder de tong 70 procent kwaadaardig;
- Hoe kleiner de speekselklier, hoe groter de kans op kwaadaardigheid.
Onderzoek speekselklierkanker uitklapper, klik om te openen
Wanneer u klachten heeft, die wijzen op speekselklierkanker, kan de huisarts of medisch specialist onderzoek doen. Zo kunnen we uitsluiten dat u speekselklierkanker heeft of kan de diagnose speekselklierkanker gesteld worden.
Gevolgen van speekselklierkanker uitklapper, klik om te openen
Speekselklierkanker kan gevolgen hebben op uw dagelijks leven. Tijdens de behandeling, maar ook erna. Dit is voor iedereen anders. Het hangt af van de vorm van speekselklierkanker, maar ook van welke behandeling of combinatie van behandelingen u krijgt.
Is speekselklierkanker te genezen? uitklapper, klik om te openen
Speekselklierkanker is een ziekte die zeker behandeld moet worden. De kans op genezing na de behandeling – dit noemen we de prognose - hangt sterk af van het stadium van de ziekte.
Behandelen van speekselklierkanker uitklapper, klik om te openen
Welke behandeling u krijgt bij speekselklierkanker, verschilt voor iedereen. We vinden het belangrijk dat u als patiënt zo goed mogelijk op de hoogte bent van alle behandelopties en de voor- en nadelen die daarbij horen. Samen met uw behandelteam worden alle opties doorgenomen, zodat u samen tot een voor u passende behandeling kan komen.
Expertisecentrum voor hoofd-halskanker uitklapper, klik om te openen
Het UMC Utrecht is een expertisecentrum voor zeldzame aandoeningen op het gebied van hoofd-halskanker. Het ministerie van VWS heeft het UMC Utrecht aangewezen als expert in deze zorg.
Leven met en na speekselklierkanker uitklapper, klik om te openen
In het UMC Utrecht begrijpen we dat de diagnose speekselklierkanker veel vragen oproept. We bespreken alle mogelijkheden met u en begeleiden u en uw naasten tijdens het gehele traject. Want ook het leven met en na speekselklierkanker is voor iedereen anders.
Emotionele gevolgen
De steun van een partner, een vriend of andere naaste is in het dagelijks leven belangrijk. Vraag hen mee bij uw bezoeken aan het ziekenhuis. Het is meestal fijn om een naaste te hebben die u kan helpen met het verwerken van de grote hoeveelheid informatie en u kan steunen tijdens de behandeling. Hier leest u meer over hulp en ondersteuning bij kanker.
De patiëntenvereniging HOOFD-HALS (PVHH) brengt mensen met speekselklierkanker met elkaar in contact. Ook kunt u hier terecht voor uitgebreidere informatie over het leven met en na speekselklierkanker.
Veelgestelde vragen
Wat zijn symptomen van speekselklierkanker?
Wanneer er speekselklierkanker aanwezig is, uit zich dat vaak zo:
- Er ontstaat vaak een zwelling in de wang, onder de kaak of onder de tong. Bij de kleine speekselkliertjes kan de zwelling zich op het gehemelte of in de mondbodem bevinden;
- Ook kan pijn ontstaan;
- Als de tumor in de oor speekselklier is gelegen, kan de motorische aangezichtszenuw uitvallen;
- De omvang en plaats van de tumor bepaalt mede de verschijnselen en klachten die u krijgt.
Hoe weet ik of ik speekselklierkanker heb?
Wanneer u verschijnselen heeft van een zwelling in één van de speekselklieren, of er is een afwijking of zweertje in het mondslijmvlies, dan is een bezoek aan de huisarts of tandarts verstandig. De arts kan u dan verwijzen naar een MKA-chirurg (kaakchirurg) of KNO-arts.
Hoe groot is de kans op genezing bij speekselklierkanker?
Speekselklierkanker is een ziekte die zeker behandeld moet worden. De kans op genezing na de behandeling – dit noemen we de prognose - hangt sterk af van het stadium van de ziekte.
Wat zijn de oorzaken van speekselklierkanker?
Risicofactoren die kans op speekselklierkanker kunnen vergroten:
- Roken
- Veel alcohol drinken (meer dan vier glazen per dag)
Hoe kan ik speekselklierkanker voorkomen?
Het beste wat u kunt doen om speekselklierkanker te voorkomen is stoppen met roken. Ook helpt een gezonde leefstijl bij het voorkomen van kanker: matig met alcohol, gezonde voeding en voldoende beweging.
Uw zorgverleners uitklapper, klik om te openen
In het UMC Utrecht zijn veel verschillende zorgverleners betrokken bij de behandeling van speekselklierkanker. Dit zijn uw zorgverleners:
Bree, R. de
KNO-arts, Hoofd-hals Oncologisch Chirurg, afdelingshoofd HHCO
Braunius, W.W.
KNO-arts, Hoofd-hals Oncologisch Chirurg
L.M. Janssen
KNO-arts, Hoofd-hals oncologisch chirurg
Rijken, J.A.
KNO-arts, Hoofd-hals oncologisch chirurg
Tijink, B.M.
KNO-arts, Hoofd-hals oncologisch chirurg
Cann, E.M. van
Kaakchirurg, Hoofd-hals oncologisch chirurg
Dieleman, F.J.
Kaakchirurg, Hoofd-hals oncologisch chirurg
van Es, R.J.J.
Mond-, kaak- en aangezichtschirurg, Hoofd-hals oncologisch chirurg
B.A.W. Hoeben
Radiotherapeut oncoloog
M. (Misha) de Ridder
Smid, E.J.
Radiotherapeut-oncoloog
Devriese, L.A.
Internist-oncoloog
Bogerd, M.A.
Westerink-van den Brink, C.
Verpleegkundig specialist
Wetenschappelijk onderzoek speekselklierkanker uitklapper, klik om te openen
Het UMC Utrecht is een academisch ziekenhuis. Dit betekent dat we veel wetenschappelijk onderzoek doen. Wij voeren ook onderzoek uit naar speekselklierkanker. Daarmee willen we meer inzicht krijgen in deze ziekte en zo tot de beste behandeling te komen.
Vraag uw arts naar onderzoeken waar mensen met speekselklierkanker in het UMC Utrecht aan kunnen meedoen. Of een bepaalde studie voor u geschikt is, kunt u samen met uw behandelaar bespreken.
Meer weten over speekselklierkanker? uitklapper, klik om te openen
Wilt u meer weten over speekselklierkanker? Heeft u vragen over wat het is, oorzaken, symptomen en wanneer u naar een arts moet gaan? Bespreek uw vragen met uw arts. U kunt ook contact met ons opnemen.
Bekijk ook
Mijn patiënt verwijzen uitklapper, klik om te openen
Binnen de afdeling Hoofd-Hals Chirurgische Oncologie worden patiënten met een vermoedelijk of bewezen hoofd-halskanker multidisciplinair gediagnosticeerd, behandeld en vervolgd, gebruik makend van de landelijke richtlijnen.