Ketogeen dieet

Een ketogeen dieet is een dieet waarbij u geen koolhydraten, weinig eiwitten en veel vetten eet. Een ketogeen dieet zorgt ervoor dat epileptische aanvallen afnemen.

Mijn patiënt doorverwijzen

Soorten diëten

Als medicijnen tegen epileptische aanvallen niet effectief zijn (refractaire epilepsie) of veel bijwerkingen veroorzaken, geven we u soms een zogenaamd ketogeen dieet. Er zijn verschillende soorten ketogene diëten:

• het klassieke dieet
• het MCT-dieet (dit dieet gebruiken we in het UMC Utrecht Hersencentrum)
• het modified Atkins dieet

De diëten verschillen in de soort en hoeveelheid vet.

Waaruit bestaat een ketogeen dieet?

Gewone voeding bestaat voor een groot deel uit koolhydraten. Het ketogene dieet bestaat voornamelijk uit vetten en in mindere mate uit eiwitten. U eet dan geen brood, aardappels, pasta en andere koolhydraatrijke voeding. Daarom is het best een lastig dieet.

Ketonen

Bij alle ketogene diëten wordt vet gebruikt. Hoe veel verschilt per dieet. Bij de verbranding van vetten ontstaan zogenaamde ketonen. Die kunnen een ontlading van hersencellen onderdrukken en zo epileptische aanvallen voorkomen. Hoe het precies werkt, weten we niet. Het effect van een ketogeen dieet kunnen we pas na enkele weken tot maanden bepalen. Het effect blijft meestal bestaan, ook als u na twee of drie jaar besluit met het dieet te stoppen. Op dit moment passen we het ketogeen dieet alleen toe bij kinderen met moeilijk instelbare epilepsie (twee of meer mislukte pogingen tot aanvalscontrole met anti-epileptica) waarbij epilepsiechirurgie geen mogelijkheid is. De effectiviteit hangt niet af van het type epilepsie.

Resultaat

Bij een derde van de patiënten nemen de aanvallen met meer dan vijftig procent af. Minder dan een derde heeft een afname van meer dan negentig procent. In zeldzame gevallen blijven de aanvallen helemaal weg. Vaak zijn er wel bijwerkingen, zoals buikpijn, braken en verstopping.

Voorbereiding uitklapper, klik om te openen

Neuroloog

U gaat eerst in gesprek met de neuroloog die u zal gaan begeleiden. Als blijkt dat het dieet voor u een optie is, doen we een aantal onderzoeken, onder andere om te kijken of er geen sprake is van allergieën. Verder kijken we of u uw huidige medicijnen kunt blijven gebruiken bij het dieet.

Diëtist

Daarnaast voert u gesprekken met de diëtist om te kijken wat u van het dieet verwacht, of het dieet voor u uitvoerbaar is, en welke variant van het dieet het meest geschikt voor u is. Verder leert u hoe de maaltijden bereid moeten worden en hoe u zelf maaltijden kunt samenstellen, al dan niet met behulp van een rekenprogramma.

Tijdens de behandeling uitklapper, klik om te openen

Thuis verder met het ketogeen dieet

Als u gestart bent met het dieet, volgt een periode waarin u precies bijhoudt hoe het gaat met de aanvallen en de ketose. Met een zogenoemde ‘ketostick’ meet u thuis de ketonen in uw urine of in uw bloed. U werkt veel samen met de diëtist om een zo goed mogelijk resultaat te krijgen.

Aanpassingen

Wanneer de aanvallen niet minder lijken te worden, passen we in overleg met u het dieet aan. In vaktermen noemen we dit deel van de behandeling “finetunen”. Het is te vergelijken met het instellen op nieuwe medicatie. Het kan maanden duren. Wanneer u het dieet langere tijd volgt, zullen periodes van “finetuning” vaker voorkomen.

Duur van het dieet

Werkt het dieet goed, dan volgt u het ongeveer twee jaar. Als het dieet na drie maanden geen effect heeft, is de kans minimaal dat het alsnog goed werkt. U bouwt het dieet dan in drie weken af.

Na de behandeling uitklapper, klik om te openen

Stoppen met het dieet

Als u doorgaat met de behandeling kijken we meestal na twee jaar of u het dieet weer kunt afbouwen. De afbouwperiode duurt dan enkele maanden. Ook als we al eerder besluiten om niet verder te gaan met het dieet is een afbouwschema onder begeleiding van de diëtist noodzakelijk, variërend van enkele weken tot enkele maanden.

Gevolgen voor u en uw gezin

Het ketogeen dieet is een opgave voor het hele gezin. Het vergt een andere manier van leven en bezig zijn met eten. Het dieet wordt voor u op maat gemaakt en berekend. Wanneer u het ketogeen dieet volgt, is het belangrijk dat u alsnog lekker en gevarieerd kan blijven eten. Maar het is ook erg belangrijk dat u de voorgeschreven hoeveelheden van voedingsmiddelen nauwkeurig blijft berekenen en afwegen. U mag niet zomaar een snoepje of koekje tussendoor, omdat dit koolhydraten bevat wat het effect van het ketogeen dieet ongedaan kan maken.

Mogelijke bijwerkingen

• slap en futloos (vooral tijdens het opstarten van het dieet)
• maagdarmklachten
• uitdroging (als gevolg van de maagdarmklachten)
• verhoogde kans op nierstenen

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Centraal in de behandeling staan de kinderneuroloog en de gespecialiseerd dietiste. Die werkt intensief samen met de kinderarts metabole ziekten of de erfelijkheidsdeskundige.

Cuppen, I.

Kinderneuroloog

Jansen, F.E.

Kinderneuroloog

Ophorst-van Eck, J.M.

Verpleegkundig specialist Epilepsiechirurgie

Polikliniek Functionele neurochirurgie en epilepsie

Wachttijden uitklapper, klik om te openen

Voor de actuele wacht- en toegangstijden kunt u Zorgdomein raadplegen.

Meer informatie

Meer informatie over het ketogeen dieet kunt u vinden op de volgende websites:

• Epilepsiefonds
• SEIN
• Kempenhaeghe

Meer weten uitklapper, klik om te openen

In het geval dat u of uw kind deze behandeling ondergaat, kunt u onder ‘Afspraken’ in het patiëntportaal Mijn UMC Utrecht praktische informatie over de afspraak vinden.

Naar Mijn UMC Utrecht

Wat hoort er bij deze behandeling

• Polikliniek Functionele neurochirurgie en epilepsie

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

Geopend maandag t/m vrijdag van 8.00 - 17.00 uur.