Zeven onderzoekers van het UMC Utrecht krijgen een Vidi-beurs waarmee zij de komende vijf jaar een eigen, vernieuwende onderzoekslijn kunnen ontwikkelen en een onderzoeksgroep op kunnen zetten. Dat heeft de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) op woensdag 14 juli bekendgemaakt.

For English click here

De NWO heeft in totaal aan 78 ervaren onderzoekers een Vidi-financiering van 800.000 euro toegekend. Vidi maakt samen met Veni en Vici deel uit van de Vernieuwingsimpuls van NWO. De onderzoeken van de zeven Vidi-laureaten uit het UMC Utrecht zijn:

Het belang van metabolisme in (kanker)stamcellen
Maria Rodriguez Colman, divisie laboratoria, apotheek en biomedische genetica UMC Utrecht
Assistant professor Maria Rodriguez Colman krijgt de Vidi-beurs om onderzoek te doen naar de rol van metabolisme bij stamcelregulatie en differentiatie in gezond en ziek darmweefsel, voornamelijk in darmkanker. “In mijn groep willen we begrijpen hoe het metabolisme de darmfunctie reguleert en in het bijzonder hoe het bijdraagt aan het ontwikkelen van darmtumoren en resistentie tegen chemotherapie. Hiervoor heb ik over de hele wereld gereisd om mijn passie voor onderzoek te volgen. Bij het Center for molecular medicine in het UMC Utrecht heb ik de juiste plaats gevonden om mijn onderzoek naar metabolisme, stamcellen en kanker te vestigen. Deze beurs maakt het mogelijk om mijn team verder uit te breiden en zo samen belangrijke bijdragen te leveren aan het fundamentele begrip van kanker en metabolisme,” aldus Maria.

Dikke darmkanker: wanneer goed verandert in slecht 
Hugo Snippert, divisie laboratoria, apotheek en biomedische genetica UMC Utrecht
Met de Vidi-beurs gaat associate professor Hugo Snippert, Oncode-onderzoeker bij het Center for Molecular Medicine aan het UMC Utrecht, onderzoeken hoe darmkankers ontstaan die in een heel vroeg stadium gaan uitzaaien. Een beter begrip, herkenning en risico-inschatting op vroege uitzaaiing zorgen ervoor dat iedere patiënt beter op maat behandeld kan worden. Eerder deze maand verscheen het artikel in Nature Genetics waarin Hugo met zijn onderzoeksgroep voor het eerst het tempo en patroon van genetische veranderingen in tumoren in kaart bracht.

Reparatie van stevig verpakt DNA  
Aniek Janssen, divisie laboratoria, apotheek en biomedische genetica UMC Utrecht
Assistant professor Aniek Janssen benut de Vidi-beurs om te begrijpen hoe verschillende stukken DNA gerepareerd worden. Eerder al kreeg Aniek een ERC Starting Grant voor haar onderzoek hoe onze cellen zich beschermen tegen DNA-schade. Aniek: “Met deze beurs kan mijn onderzoeksgroep de komende jaren gaan groeien en gedetailleerder onderzoek doen. Het draagt uiteindelijk bij aan een beter begrip van het ontstaan van kanker.”

Man-vrouw verschillen bij hartziekten verklaard
Sanne Peters, Julius Centrum UMC Utrecht
Er zijn duidelijke verschillen tussen mannen en vrouwen als het gaat om coronaire hartziekten. Zo is de mate waarin belangrijke risicofactoren als roken en diabetes de kans op coronaire hartziekten verhogen groter bij vrouwen dan bij mannen. Ook worden vrouwen minder vaak volgens de medische richtlijnen behandeld. Het is onduidelijk waar deze man-vrouw verschillen vandaan komen. Dat belemmert de vertaling naar de klinische praktijk. Sanne Peters, associate professor bij het Julius Centrum en Senior Lecturer aan het George Institute, UK, gaat met slimme epidemiologische methoden op zoek naar verklaringen voor de man-vrouw verschillen bij hartziekten. “Met deze Vidi-beurs kan ik mijn onderzoek over man-vrouw verschillen voortzetten en samen met mijn onderzoeksteam belangrijke stappen zetten in het zo goed mogelijk voorkomen en behandelen van hartziekten bij zowel mannen als vrouwen!”

Spectro-Dynamic MRI
Alessandro Sbrizzi, divisie beeld en oncologie UMC Utrecht
Associate professor Alessando Sbrizzi ontwikkelt een nieuw soort MRI dat het mogelijk maakt om de beweging van menselijke organen te karakteriseren met hoge resolutie in 3D-ruimte en tijd. Mogelijke klinische toepassingen zijn onder meer betere onderzoeken van het bewegingsapparaat en diagnose en behandeling van hart- en vaatziekten. Hij zegt hierover: “Met deze Vidi-beurs krijg ik de mogelijkheid om meer onderzoek te doen naar een nieuwe dynamische beeldvormingsmethode die ik heb bedacht, namelijk Spectro-Dynamic MRI. Dit is een innovatie die wiskunde, natuurkunde, machine learning en MRI combineert. Ik heb veelbelovende eerste resultaten behaald op eenvoudige fantoomopstellingen. Ik hoop hiermee te kunnen bewijzen dat Spectro-Dynamic MRI ook in het menselijk lichaam kan werken.” Het kan leiden tot een betere diagnose, preventie en therapie van maatschappelijk relevante ziekten zoals hart- en vaatziekten en aandoeningen van het bewegingsapparaat.

Vet lastig: Waarom stress je richting junk food trekt
Frank Meye, divisie hersenen UMC Utrecht
Stress leidt vaak tot een verhoogde inname van vettig en suikerrijk eten. Dit gebeurt omdat stress enerzijds dergelijk eten nóg aantrekkelijker maakt, en anderzijds onze zelfcontrole vermindert. Deze cocktail van effecten draagt bij aan de huidige obesitasproblematiek en speelt tevens een belangrijke rol in verscheidene psychiatrische stoornissen. Assistant professor Frank Meye onderzoekt hoe stress de sterkte van connecties in het brein die betrokken zijn bij besluitvorming verandert, en hoe dit tot impulsief eetgedrag kan leiden. Hij onderzoekt tevens hoe dit proces ten goede te keren is door gerichte manipulatie van hersenactiviteit. Frank: “Deze Vidi speelt een hele belangrijke rol in het verder gestalte te geven van mijn onderzoeksgroep die tot doel heeft om te begrijpen hoe stress tot plastische veranderingen in het brein leidt, en hoe dit een rol speelt in meerdere ziekteprocessen. Het is fantastisch dat deze aanvraag gehonoreerd is, want we hebben heel veel zin om met het lab de uitdaging op te pakken om deze belangrijke processen beter te begrijpen!”

De spier kwaliteit index: versimpeling van multidimensionale kwantitatieve MRI
Martijn Froeling, divisie beeld en oncologie UMC Utrecht
Met dit project van onder meer Martijn Froeling, assistant professor bij de divisie beeld en oncologie, wordt er een link gelegd tussen kwantitatieve MRI-metingen van spieren en spierfunctie. Dit zal leiden tot een betere evaluatie van ziekteprogressie en therapie in spierziekten. Martijn: “Elke dag gebruiken we allemaal onze spieren om te functioneren in ons dagelijks leven. Bij patiënten die lijden aan een van de meer dan 600 verschillende spierziekten, is hun spierfunctie echter aangetast. Dit vermindert hun kwaliteit van leven aanzienlijk. Gelukkig zijn er behandelingen in ontwikkeling die de ziekteprogressie vertragen en deze dienen goed geëvalueerd te worden om zeker te weten dat deze passen bij de patiënt. Kwantitatieve MRI-parameters zijn gevoelig voor het detecteren van veranderingen in spieren en kunnen een overvloed aan informatie opleveren. Hoewel ze gevoelig zijn, missen ze vaak specificiteit en zijn ze niet gekoppeld aan de spierfunctie. Mijn ambitie met het project is om de manier waarop we MRI-gegevens analyseren en interpreteren te veranderen, zodat het past bij de klinische zorg voor individuele patiënten met een breed scala aan spierziekten.”