“Metaal hoort niet in de prullenbak”

Met de overstap op herbruikbare laryngoscoopbladen, zette het UMC Utrecht deze week een nieuwe verduurzamingsstap in de operatiekamers. Het initiatief kwam van anesthesioloog Julia Heusdens. “Een stuk metaal in de prullenbak gooien, dat doe je thuis toch ook niet?”

Tegen die gedachte liep anesthesioloog Julia Heusdens aan in haar werk op het OK-centrum van het UMC Utrecht, waar jaarlijks zo’n 6.000 laryngoscoopbladen worden weggegooid. “We plaatsen tijdens narcose een buisje in de keel, zodat we mensen kunnen beademen. Om zo’n buisje in te brengen gebruiken we een laryngoscoop. Dit is een instrument waarmee we de luchtwegen in beeld kunnen brengen.  Het blad dat hier onderdeel van is gooien we per patiënt na gebruik weg. Het metaal is van dusdanige samenstelling dat het slechts eenmalig gebruikt kan worden. Dat vond ik heel zonde.”

Julia laat de laryngoscoop zien

Studenten doen de berekening 

Ze nam het initiatief om over te stappen op een herbruikbaar laryngoscoopblad. Geen laaghangend fruit, het werd een project van de lange adem. Studenten van de Universiteit Utrecht vergeleken wegwerp met verschillende herbruikbare laryngoscoopbladen met een zogenoemde levenscyclusanalyse (LCA). Dit is een methode voor het in kaart brengen van de invloed van producten en productieprocessen op het milieu. Een herbruikbaar exemplaar is weliswaar duurder in aanschaf, maar gaat minimaal tien jaar mee. Die lange levensduur levert 40 procent kostenbesparing op de bladen op.  

Ook is het hergebruik een stuk duurzamer over die 10 jaar: 4.500 kilo minder staalafval en 41 ton minder CO₂ -uitstoot. Deze hoeveelheid CO₂-uitstoot komt overeen met één persoon die 320 keer op en neer vliegt van Amsterdam naar Londen. Julia: “Dat zijn forse aantallen die je op milieu én ook op financiën bespaart. We zijn niet het eerste ziekenhuis dat overstapt, maar we zijn er wel enorm trots op!”  

Meer dan alleen cijfers  

Maar het is veel meer dan alleen de cijfers. Want is er een mogelijk effect op de patiënt en de kwaliteit van zorg? Wat betekent de overstap voor de gebruiker? Kan de Centrale Sterilisatie Afdeling (CSA) de reiniging van 6.000 exemplaren per jaar aan? Wat betekent de overstap naar herbruikbaar voor het logistieke proces? Welke leveranciers zijn er? Met andere woorden, er zijn een boel vragen te beantwoorden voordat je een instrument veilig kan omwisselen. Voor complexe en UMC-brede verduurzamingstrajecten wordt de UMC Utrecht Green Office betrokken. 

Projectleider duurzaamheid Cédric Koolschijn: “Duurzaamheid is als bottom-up beweging ontstaan in ons ziekenhuis. Dankzij het programma Duurzaamheid is duurzaamheid nu ingebed in de hele organisatie en maakt het integraal onderdeel uit van de strategie en jaarplannen.  Er ontstaan steeds meer Green Teams die op hun eigen afdeling stappen zetten om te verduurzamen. Voor UMC-brede projecten kom ik in beeld om de juiste mensen in de organisatie te betrekken en te verbinden.  

Voor het laryngoscoopbladen project hadden we een fantastisch team bestaande uit anesthesiologen, anesthesiemedewerkers, een inkoper en een assortimentscoördinator en de CSA.  Gezamenlijk hebben we niet alleen antwoorden gevonden op eerdergenoemde vragen, maar ook op vele andere vragen die opkwamen. We hebben geleerd welke stappen we moeten nemen, zodat we een kopieerbare aanpak hebben ontwikkeld voor het overstappen naar herbruikbare instrumenten. Alle benodigde informatie is uiteindelijk gebundeld en gepresenteerd aan het divisiemanagement, dat akkoord gaf voor de overstap naar herbruikbare laryngoscoopbladen. Het is een mooi signaal dat zowel zorgverleners als management de noodzaak tot verduurzaming ondersteunen. Je hebt ook iedereen nodig om een gezonde toekomst te realiseren.”   

Mijlpaal bereikt  

Veel mensen zijn betrokken geweest van start tot finish, en het enthousiasme bleek groot. Met instructies voor alle collega’s en posterborden op OK, en een feestelijk moment met een passend gebakje werd het een zachte landing. Op de ochtend zelf ging Julia persoonlijk langs bij haar collega’s op OK, om te voorkomen dat de nieuwe bladen zouden worden weggegooid. Julia: “Ik hoop dat dit voor ziekenhuismanagers een inspiratie kan zijn, maar ook voor zorgverleners met een duurzaam idee op de werkvloer.”