"Leren van fouten is de sleutel tot groei" 

Waar hij in het eerste deel van zijn carrière als arts-onderzoeker zelf volop in het wetenschappelijk onderzoek zat, stond het tweede deel juist in het teken van onderwijs en jonge onderzoekers helpen. Op 1 juli neemt hij afscheid van het UMC Utrecht en gaat hij met emeritaat: Berent Prakken, hoogleraar Kindergeneeskunde, directeur Onderwijscentrum en vice-decaan. “Gaandeweg ontstond het plan om jonge mensen te laten leren van onze fouten.” 

Van wetenschapper naar onderwijsleider 

“Het eerste deel van mijn carrière werkte ik als kinderarts bij Kinderimmunologie, wat ik fantastisch vond. Daarna ontdekte ik de wereld van wetenschappelijk onderzoek. Dat was misschien zelfs nog leuker. Als onderzoeker stond ik vaak onder publicatiedruk, maar ik wilde ook dat ons onderzoek maatschappelijk relevant zou zijn en de patiëntenzorg verbeteren.”  
   
Dit verlangen om meer te doen met onderzoek bracht Berent samen met bevriend onderzoeker Salvatore Albani tot een innovatief onderwijsinitiatief. “In 2008 organiseerden we in Italië een conferentie over translational medicine (TM). Hierin onderzochten we hoe we de opleiding van nieuwe professionals konden verbeteren. Dit leidde tot de oprichting van het Eureka Institute for Translational Medicine, een wereldwijd netwerk dat leiderschapscursussen voor jonge onderzoekers biedt.”  

“Keuzes maak je eerst met je hart” 

In 2016 werd Berent gevraagd om vice-decaan onderwijs te worden. Een onverwachte wending in zijn carrière, die hij aanvankelijk niet had voorzien. “Ik was net gevraagd om een onderzoeksgroep op te bouwen in de VS, een mooie kans. Toch zei ik ‘ja’ tegen de Raad van Bestuur van het UMC Utrecht. Mijn keuze was rationeel gezien niet logisch, maar met mijn hart voelde het goed. Keuzes maken moet je eerst vanuit je hart doen, dan vanuit je hoofd.” 
   
Het bleek een van de beste keuzes van zijn carrière. “Het werken in het onderwijs gaf me veel meer voldoening dan ik had verwacht. Het voelde als een tweede berg om te beklimmen, zoals David Brooks het noemt in zijn boek ‘Second Mountain’. Het ging niet langer om mijn eigen succes, maar om de mensen om me heen. Het voelt als een voorrecht om van betekenis te zijn voor studenten en onderwijs.” 

Leren van fouten 

“Ik merk dat jonge academici vaak bang zijn om fouten te maken. Ze willen het goed doen, maar dat kan funest zijn. Het is belangrijk om fouten te omarmen, te leren en vooruit te komen. Ik citeer vaak Samuel Beckett: ‘Try again. Fail again. Fail better.’ Fouten maken hoort bij het proces van onderzoek en onderwijs.” 
   
Berent pleit voor een cultuur waarin fouten niet worden gezien als falen, maar als een kans om te leren. “In het UMC Utrecht kijken we nu anders naar onderzoekers. Niet simpel of ze publiceren, maar wat voor onderzoek ze doen en of ze goed ingebed zijn in hun team, of ze kunnen groeien en bloeien. Fouten maken hoort daarbij.”

Kompas voor de toekomst 

Een ander belangrijk aspect van Berents werk was jonge onderzoekers helpen met het vinden van het juiste ‘kompas’ voor hun carrière. “De deelnemers van onze cursussen gaven vaak aan dat de ervaring een ‘life changing’ impact had. Het kwam niet door de bijzondere locatie, maar door de tijd die we samen doorbrachten. We dachten samen na over wat hen echt motiveerde en waar ze naartoe wilden. Meer dan 85 procent van de deelnemers geeft aan de inzichten nog steeds te gebruiken.” 
    
Dit kompas is volgens Berent essentieel voor de toekomst van onderwijs en onderzoek. “Als je te druk bezig bent, vergeet je waarom je doet wat je doet. Het is belangrijk om even stil te staan en je drijfveren te herijken.” 

Buiten je eigen vakgebied voor betere zorg 

Tijdens zijn periode als vice-decaan ontdekte Berent de waarde van samenwerking tussen vakgebieden. “Een ontmoeting met de vice-decaan van Geowetenschappen leidde tot een verrassende samenwerking. Hij sprak met zoveel passie over zand, dat ik me realiseerde hoe waardevol het is om ook buiten je eigen vakgebied te kijken.” 
   
Dit besef leidde uiteindelijk tot de oprichting van een unieke master in medical humanities. “Deze samenwerking is precies wat de zorgprofessionals van de toekomst nodig hebben: leer van andere disciplines, steek grenzen over en kijk verder dan je eigen vakgebied.” 
   
“Door deze samenwerking tussen verschillende vakken zijn we in staat om de zorg en het onderwijs beter af te stemmen op de toekomst. In Utrecht hebben we nu een uniek profiel waar we internationaal door andere universiteiten om gevraagd worden.” 

Leiderschap in onderwijs: laat mensen zelf het verschil maken 

Berent is van mening dat goed leiderschap in onderwijs draait om richting geven, maar ook om ruimte bieden. “Ik werk met een team in het Onderwijscentrum dat altijd wil verbeteren. Mijn rol is vooral het geven van richting, maar verder moet ik niet in de weg lopen. Laat mensen zelf ideeën bedenken, zij kunnen het verschil maken.” 
   
Hij haalt het statushoudersprogramma in het UMC Utrecht aan als voorbeeld van hoe onderwijs kan bijdragen aan de samenleving. “We geven statushouders met een zorgachtergrond de kans om meer te leren over hoe de zorg hier werkt. Wat zij terugbrengen in de zorg is waardevol. Het is inspirerend om te zien hoe ze bijdragen, en het maakt ons zorgsysteem rijker.” 

Einde van een periode, maar niet van het werk 

Na acht jaar als vice-decaan en directeur van het Onderwijscentrum gaat Berent nu met emeritaat. “Het werk was geweldig, maar werk is niet je identiteit. Er zijn zoveel mooie dingen buiten het werk die ik nu wil gaan doen.” 

“Mijn boodschap voor de toekomst is: blijf altijd nieuwsgierig, blijf van betekenis voor anderen, en blijf vooral leren van je fouten.”