Als je als eerste uit een gezin naar een universiteit gaat, loop je soms tegen meer sociale en financiële drempels aan dan andere studenten. Eerste-generatie-studenten kunnen vanuit het gezin niet altijd op steun en begeleiding rekenen die andere studenten wel ervaren. Om hen te stimuleren het beste uit hun talenten te halen, richtte PhD-student Charisma Hehakaya van het UMC Utrecht het Eerste Generatie Fonds op. Dit fonds bestaat nu een half jaar. Wat zijn de eerste resultaten en welke kansen ziet Charisma voor deze studenten?

Met het Eerste Generatie Fonds wil Charisma graag kennis, ervaring en financiële steun geven aan eerste-generatie-studenten. “Vorig jaar rondde ik mijn derde master in de Klinische Epidemiologie af en besefte ik me dat mijn academische loopbaan niet vanzelfsprekend is”, vertelt ze. “Nu ik in de laatste fase zit van mijn PhD wil ik graag studenten steunen die, net als ikzelf, als eerste uit het gezin naar de universiteit gaan. Een eerste-generatie-student kan tegen meer sociale en financiële drempels aanlopen dan studenten met een universitair opgeleide ouder. Dit kan zijn uit onbegrip en gebrek aan ervaring, maar ook door de financiële situatie thuis. Hij of zij kan zich ook minder snel thuis voelen op de universiteit en het is bewezen dat dit de studieresultaten negatief kan beïnvloeden.”

De steun voor eerste-generatie-studenten in Utrecht is nu nog gefragmenteerd, constateerde Charisma. “Ik werd nog gemotiveerder om een fonds op te richten toen ik hier achter kwam. Daarnaast is het hoger onderwijs door de coronapandemie lang gesloten geweest voor studenten. Juist eerste-generatie-studenten kunnen zich daardoor minder snel thuis voelen op de universiteit. Uiteindelijk heb ik een pitch gedaan bij het Utrechts Universiteitsfonds en zij zagen wel wat in mijn idee om het Eerste Generatie Fonds op te zetten.”

Beste uit talenten halen

Charisma wil met het fonds eerste-generatie-studenten aan de universiteit stimuleren het beste uit hun talenten te halen. Het doel is om via dit fonds in totaal 100.000 euro op te halen. Studenten kunnen een bijdrage vragen voor bijvoorbeeld een laptop, een presentatie of een schrijf- en taaltraining. Naast financiële steun wil ze ook een mentorprogramma starten. “Met dit programma wil ik studenten motiveren in gesprek te gaan met nieuwe en eerdere eerste-generatie-studenten, bijvoorbeeld over hun loopbaan. Van een ander horen dat hij of zij tegen dezelfde uitdagingen aanloopt, kan helpen en het stimuleert om door te zetten. Uiteindelijk wil ik ze vooral laten zien dat het eerste-generatie-aspect mooie dingen met zich mee kan brengen, maar dat besef is er niet altijd direct. Voor het mentorprogramma wil ik samenwerken met de bestaande initiatieven in Utrecht.”

Het Eerste Generatie Fonds is in oktober 2021 opgericht en de eerste resultaten zijn zichtbaar. Er wordt nauw samengewerkt met eerste-generatie-studenten om de ondersteuning optimaal in te richten, maar ook om deze doelgroep beter te bereiken. Daarnaast is er steeds meer bewustzijn en aandacht op lokaal, nationaal en internationaal niveau. “Medewerkers van onze universiteit zijn zich meer bewust van de mogelijke uitdagingen die studenten kunnen ondervinden. Dat vind ik belangrijk, ook met oog op de toegankelijkheid van het onderwijs. Tot nu toe is er via het fonds 31.846 euro opgehaald. We krijgen veel aanmeldingen van vrijwilligers die mee willen denken en mentor willen worden.”

Beroep op fonds

Voor eerste-generatie-studenten ziet Charisma op korte termijn mooie kansen. De studenten mogen binnenkort beroep doen op het fonds voor bijvoorbeeld een cursus, een laptop, of ondersteuning bij een studie in het buitenland. “Daarnaast zijn we bezig met het opzetten van het mentorprogramma. Het geld van de donaties gaat niet naar het opzetten van dit programma, maar naar de materiële ondersteuning van studenten. Op langere termijn zou ik graag willen zien dat het basiskwalificatie-onderwijsprogramma aandacht besteedt aan de uitdagingen die een student met een atypische achtergrond tegen kan komen op de universiteit. Voor een student komt bij het behalen van de bindend studie advies meer kijken dan alleen vakken voldoende afsluiten. Het is belangrijk dat onze docenten weten wat de drempels zijn die een student kan ervaren. Bewustwording is al een grote stap naar een inclusiever onderwijs.”

Samenwerken en krachten bundelen

Charisma spreekt tijdens de jaarconferentie van de Alliantie Technische Universiteit Eindhoven, Wageningen University & Research, Universiteit Utrecht en UMC Utrecht op 19 april over het Eerst Generatie Fonds. De alliantie daagt nieuwe generaties onderzoekers en studenten uit om dwars door disciplines heen samen te werken, zonder vooraf beperkingen te stellen. “Binnen de alliantie kunnen we veel van elkaar leren, samenwerken en krachten bundelen om eerste-generatie-studenten beter tegemoet te komen. We kunnen bijvoorbeeld samen naar middelbare scholen in onze regio’s toe gaan en we kunnen ervaringen uitwisselen over onze initiatieven voor studenten met een atypische achtergrond.”