De jaarwisseling komt eraan, en er mag weer geknald worden. Niet voor niets klinkt deze dagen van veel experts weer de oproep om je oren én ogen te beschermen tegen vuurwerk. Een breed gedragen oproep die ook het UMC Utrecht steunt. “Gewone oordopjes – van die gekleurde schuimpjes - zijn prima voor vuurwerk. Voor de ogen is een vuurwerkbril de beste bescherming.”
Een half miljoen volwassen Nederlanders ervaart gehoorschade door vuurwerk na jaarwisseling. En één op de vier slachtoffers door vuurwerk heeft oogletsel, waarbij 59 procent van de slachtoffers omstander is. Dat blijkt uit nieuw onderzoek dat VeiligheidNL deze week naar buiten bracht. Verder toont het onderzoek aan dat het gebruik van beschermingsmaatregelen, zoals oordopjes en vuurwerkbrillen, afneemt ten opzichte van 2019, de laatste jaarwisseling voor de corona-lockdown waarbij vuurwerk mocht worden afgestoken. Cijfers waar artsen zich zorgen over maken.
Eén enkele harde knal kan al dingen in je oor kapot maken
“Je hebt acute gehoorschade en gehoorschade op de lange termijn”, vertelt Louise Straatman, KNO-arts bij UMC Utrecht. “Bij vuurwerk loop je risico op allebei. Eén enkele harde knal kan al dingen in je oor kapot maken en dat merk je meestal onmiddellijk. Maar ook als je het niet meteen voelt, kun je gehoorschade oplopen. Ieder mens kan namelijk maar een bepaalde hoeveelheid te hard geluid aan. Je moet het zien als een emmer. Die raakt voller en voller en op een dag loopt-ie over. Een hele avond knallen is een flinke plons in je emmer, dus bescherm je oren goed.”
Gewone oordopjes – van die gekleurde schuimpjes
Wat kun je dan nu het beste doen om je oren te beschermen? Dat hoeft volgens Louise niet ingewikkeld en niet duur te zijn: “Gewone oordopjes – van die gekleurde schuimpjes – zijn prima voor vuurwerk. Voor weinig geld kun je ze overal kopen en jezelf beschermen. Voor de kleine gehoorgang in het kinderoor zijn die dopjes te groot. Leuke oorkappen werken bij kinderen perfect!” Bij zwaar vuurwerk kunnen de gekleurde schuimpjes voor volwassenen niet voldoende kunnen zijn. “Dan adviseren we kappen.”
Mensen mogen weer
“We hebben een aantal coronajaren gehad, waarin er minder vuurwerk mocht worden afgestoken. Het positieve effect daarvan was heel duidelijk te zien in het aantal slachtoffers; van 13 blinde ogen in 2019/20 tot 1 blind oog in 2021/22. Dat er nu opnieuw gewezen moet worden op veiligheidsmaatregelen is logisch. Mensen mogen weer”, zegt Redmer van Leeuwen, oogarts bij het UMC Utrecht, in reactie op het onderzoek van VeiligheidNL. Afgelopen jaarwisseling behandelde hij in het UMC Utrecht vijf vuurwerkslachtoffers met ernstig oogletsel.
Oog vol met kartonnen vuurwerkdeeltjes
Een 11-jarig jongetje dat op oudjaarsavond per ambulance werd binnengebracht, herinnert Redmer zich nog goed. “Hij had met vuurwerk gespeeld, niet wetende dat dat heel zwaar vuurwerk was. Die avond verloor hij zijn hand en ik heb zijn oog moeten verwijderen, dat vol met kartonnen vuurwerkdeeltjes zat. Een ander voorbeeld van een aantal jaar eerder is een man van 29 jaar die door vuurwerk ernstige schade opliep aan beide ogen. Hij had net een eigen kraanwagen gekocht, en was nu gedwongen zijn eigen bedrijf alweer te stoppen.”
Vergelijkbaar met ernstig vuurwerktrauma
De ernst van oogletsel is volgens Redmer vergelijkbaar met wat er in de oorlog in Oekraïne gebeurt. “Ik heb afgelopen periode Oekraïense militairen behandeld die een bomontploffing hebben overleefd. Na de eerste operaties in Kiev komen ze naar Nederland of andere landen voor verdere reconstructie-operaties en revalidatie. De schade aan de ogen is vergelijkbaar met een ernstig vuurwerktrauma.”
Zwaar vuurwerk moet je zien als bommen
Toch kun je het mensen, en zeker kinderen, niet kwalijk nemen dat zij gewond raken door vuurwerk. “Jezelf beschermen is heel belangrijk. Maar we moeten het de maatschappij kwalijk nemen dat dit mogelijk is.” Dat hier geen verbod is op het afsteken van vuurwerk door particulieren, vindt Redmer dan ook moeilijk uit te leggen. “Onbegrijpelijk dat de overheid toestaat dat kinderen met zware wapens mogen spelen. Want dat is in feite wat er in Nederland gebeurt. We hebben het niet over rotjes en sterretjes, maar over zwaar vuurwerk. Dat moet je zien als bommen. Die horen in het leger thuis en niet op straat in het kader van een leuke traditie aan het einde van het jaar.”
