Immuunsysteem slaat op hol na ernstig ongeval

Een deel van de mensen die een ernstig ongeluk hebben gehad, sterft aan de gevolgen van een ontsteking. Onderzoek laat zien dat dat komt door een overreactie van het immuunsysteem. UMC Utrecht-onderzoeker Kathelijne Groeneveld detecteerde de verantwoordelijke witte bloedcellen. Ze hoopt dat dit kan helpen bij het voorspellen van ernstige complicaties.

Ongeveer één derde van de sterfte treedt op door de ernst van het trauma nog vóórdat het ziekenhuis wordt bereikt. Een ander deel van de patiënten kan na een ernstig ongeluk een longontsteking krijgen, of een bloedvergiftiging, of orgaanfalen. Tien tot twintig procent van hen sterft zelfs aan deze complicaties. Bij gewonde patiënten reageert het lichaam met een afweer- en reparatiereactie, bedoeld om eventuele binnendringende bacteriën onschadelijk te maken. Bij ernstige letsel kan die reactie te groot zijn en zijn doel voorbij schieten. Dit leidt tot extra weefselschade en op langere termijn (na ongeveer 5 dagen) tot een uitgeput immuunsysteem. Hierdoor neemt het risico op ernstige infecties, die ook moeilijker onder controle zijn te krijgen. Bovendien ontstaan hierbij weefselschade en orgaanfalen.

Toestroom witte bloedcellen

Arts-onderzoeker Kathelijne Groeneveld promoveerde op 6 september op onderzoek naar de veroorzakende witte bloedcel. In haar promotieonderzoek, uitgevoerd in traumacentra in Nederland en Zuid-Afrika, vond ze dat direct na een ernstig ongeval, vooral wanneer een patiënt longschade heeft opgelopen, er een toestroom is van (zeer) jonge neutrofiele granulocyten vanuit het beenmerg naar het bloed. Dit zijn een bepaald type witte bloedcellen die onderdeel zijn van het immuunsysteem. Door die toestroom ontstaat een een uitgebreide ontstekingsreactie.  Tegelijkertijd beginnen volwassen neutrofielen die al aanwezig zijn in het bloed ontstekingsbevorderende stoffen af te scheiden.

Minder complicaties

Kathelijne en haar collega’s zagen ook dat hoe erger de verwonding was, des te sterker de acute ontstekingsreactie. Vooral wanneer neutrofiele granulocyten slecht reageren op omgevingssignalen die een remmend effect hebben, treden vaker ernstige complicaties op bij traumapatiënten.  Artsen in het UMC Utrecht hebben eerder een merkstof (actief FcγRII) geïdentificeerd die aangeeft hoe goed neutrofiele granulocyten op hun omgeving reageren.. Hiermee kan nu een snelle test worden ontwikkeld waarmee artsen het risico op complicaties al op de Spoed Eisende Hulp kunnen vaststellen. Kathelijne legt uit: “Met zo’n test kunnen we hoog-risicopatiënten sneller herkennen, intensiever monitoren en gerichter behandelen. We hopen dat traumapatiënten hierdoor in de toekomst minder vaak complicaties krijgen en korter op de intensive care verblijven. Met een betere kwaliteit van leven en lagere zorgkosten als gevolg.”

Complicaties na ernstig trauma

Trauma is wereldwijd een belangrijke doodsoorzaak  en zes procent van de traumapatiënten houdt er blijvend letsel of een handicap aan over (bij de meest ernstig gewonde patiënten is dit percentage nog hoger). De kosten voor medische behandeling van trauma in Nederland bedragen zo’n € 2.6 miljard per jaar. Door betere medische zorg hebben patiënten met ernstige verwondingen die de eerste kritische uren overleven tegenwoordig een redelijk goede prognose. Echter, tien tot twintig procent van de zwaargewonde patiënten overlijdt na ongeveer één week alsnog aan complicaties zoals longontsteking, orgaanfalen en sepsis. Artsen kunnen nog niet goed voorspellen welke patiënten dit treft.

Verder lezen?

Lees meer over immuunziekte op umcutrecht.nl