Hartpatiëntjes: eerst begrijpen, dan behandelen

Het gevoel na de ontvangst van een mooi kerstcadeau. De sensatie na de aanschaf van een nieuwe auto, compleet met alle bijbehorende innovatieve toepassingen. Zo omschrijven respectievelijk Gregor Krings en Mirella Molenschot hun eerste dagen na de plaatsing van hypermoderne 3D-apparatuur in de deze week heropende hartkatheterisatiekamer van het Wilhelmina Kinderziekenhuis (WKZ). “We kunnen nu nóg scherpere beelden maken en patiënten nóg preciezer en veiliger behandelen”, zeggen de kindercardiologen.

Al ruim tien jaar is het WKZ het enige medisch centrum in ons land waar vóór en tijdens hartkatheterisatie 3D-opnamen worden gemaakt van kinderen met een aangeboren hartafwijking. Door op die manier een ‘3-dimensionale landkaart’ te vervaardigen van hun hart en de directe omgeving, weten artsen precies welke behandeling wel en niet mogelijk is. Sterker, ook de ouders van de patiënt zijn hiervan op de hoogte – en ook het kind zelf als het oud genoeg is om het te begrijpen – omdat ze een digitaal filmpje van de inwendige situatie mee naar huis krijgen.

Spreekbeurt op school

“Sommige kinderen houden op school een spreekbeurt over hun hartafwijking en laten dan het filmpje zien aan hun klasgenoten”, vertelt Gregor Krings, hoofd kindercardiologie. “Het beeld is heel duidelijk: niet zwartwit en met twee dimensies, maar levensecht, dus in kleur en met drie dimensies.”

Ontdekkingstocht

Maar met medische apparatuur is het net als met een smartphone of Ipad: na verloop van tijd begint het toestel te haperen en is het tijd voor een moderner exemplaar. Mirella Molenschot: “We zijn jarenlang heel blij geweest met onze 3D-apparatuur. Het is aan het oude toestel te danken dat we zover zijn gekomen met 3D-beeldvorming en dat we de vele ervaringen met hartpatiënten inmiddels ook kunnen delen met artsen die kinderen met andere ziektebeelden behandelen. Denk aan chirurgische behandeling van nier- en levertumoren in het Prinses Máxima Centrum. Of de operatie van kinderen met een fout aangelegde slokdarm of luchtpijp. Dan zitten we samen met andere artsen voor de computer, maken 3D-bestanden van een CT-opname en kijken van alle kanten naar het probleem – alsof we het in onze handen houden. Maar de nieuwe 3D-apparatuur biedt nog veel méér mogelijkheden. Gregor, ik en de derde kindercardioloog die hartkatheterisatie bij kinderen doet, zijn begonnen aan een ontdekkingstocht om deze mogelijkheden te finetunen en er vertrouwd mee te raken.”

Beter en sneller

Betere beeldkwaliteit, minder belasting van de patiënt en sneller de gewenste beelden beschikbaar. Dat zijn de grootste voordelen van de innovatie, gemaakt door Siemens. Mirella: “Om een goed 3D-beeld te maken, zijn minder opnamen nodig en ook de scantijd van een opname is minder lang: 3,8 in plaats van 5 seconden. Dat betekent dat de patiënt minder wordt belast met röntgenbestraling en minder contrastvloeistof nodig is. Verder verschijnt na de opnamen het actuele beeld eerder op ons scherm dan voorheen. Bovendien is het beeld scherper én zijn er nog meer details te zien, zodat het 3D-karakter wordt versterkt.” Gregor: “We draaiden al mee in het lichaam van de patiënt, maar nu zitten we er middenin.”

Hoog-complexe zorg

Jaarlijks zetten kindercardiologen in het WKZ hartkatheterisatie in bij gemiddeld 150 tot 200 kinderen met een aangeboren hartafwijking. “Voor twee derde van deze jongens en meisjes maken we gebruik van 3D-techniek”, zegt Gregor. “Dat is per definitie hoog-complexe zorg. De patiënt ligt terwijl een röntgenbuis om hem of haar heen draait: binnen 3,8 seconden draait de buis 180 graden. Binnen tien seconden genereert het systeem automatisch het eerste 3D-beeld. Dat bewerken we, denk aan een voor- en achtergrond, totdat we in één tot tien minuten het gewenste beeld hebben.”

Buren niet beschadigen

De kindercardioloog spreekt over ‘precieze planning’. Hij geeft een voorbeeld: “In Utrecht hebben we de ovale stent-techniek ontwikkeld, een metalen buisje dat bijvoorbeeld in een vernauwde longslagader kan worden geplaatst om deze wijder te maken. De stent bevindt zich in een katheter die via een lies is ingebracht en daarna richting het hart wordt verplaatst. Maar je kunt niet zomaar een stent plaatsen. Je zult eerst in en rond het hart moeten nagaan of je de buren van de vernauwde slagader niet beschadigt. Denk aan de luchtwegen, lichaamsslagader en kransslagader. Als bijvoorbeeld een stent een kransslagader platduwt, loopt de patiënt grote kans te overlijden. Het is dus essentieel eerst te begrijpen en daarna te handelen. Dat is precies waar de 3D-technologie bij helpt. We kunnen voorafgaand aan eventuele hartkatheterisatie ook een 3D-print van het hart maken om een nauwkeurig beeld te krijgen. Dan heb je in je handen een één-op-één-model van het hart van de patiënt.”

Bloeddoorstroming nabootsen

In het WKZ gaan precieze planning en onderzoek hand in hand, zodat op 3D-vlak innovaties worden ontwikkeld en de zorg voor patiënten steeds iets verbetert. Gregor: “Stel, we bespreken de best mogelijke behandeling van een baby met een aangeboren hartafwijking. Tegenwoordig kunnen we daarbij ook de bloeddoorstroming nabootsen door ingenieuze techniek als Computational Fluid Dynamics toe te passen. We brengen niet alleen het hart 3D in beeld, maar zien op het scherm ook de consequenties van een bepaalde handeling voor de bloeddoorstroming. Hoe zou het bloed stromen als we dit doen? En hoe zouden we kunnen zorgen voor een betere bloeddoorstroming?”

Trap van paard

De ruim tien jaar 3D-ervaring bij kinderen met een aangeboren hartafwijking heeft ook de behandelmogelijkheden vergroot voor jongens en meisjes met een ander hartprobleem. Gregor: “Een meisje van vijf jaar was dol op paarden. Een keer stond ze achter een paard en kreeg ze een trap tegen haar borst. Ze had pijn en werd naar het WKZ gebracht. Op 3D-beelden zagen we een grote scheur aan de buitenkant van haar grote slagader. De ader was nog nét niet opengescheurd. Toen hebben we de scheur eerst zorgvuldig in 3D bestudeerd, de opties overwogen en uiteindelijk de grote slagader afgedicht met stents aan de binnenkant. Het meisje is weer helemaal gezond.”

Geen openhartoperatie

Dat het WKZ op een steeds hoger niveau hartkatheterisaties kan uitvoeren, heeft als bijkomend voordeel dat meer kinderen een openhartoperatie bespaard kan blijven. Het is niet nodig hun borstkas te openen en ze aan te sluiten op een hart-longmachine. Bovendien herstelt de patiënt na hartkatheterisatie sneller dan na een openhartoperatie. Soms is een openhartoperatie het beste scenario, maar kan dit niet worden gevolgd, bijvoorbeeld omdat een patiënt te kwetsbaar is. Dan kan een hartkatheterisatie de enige manier zijn om een kind toch een overlevingskans te bieden.

Interview met Gregor Krings over hartkatheterisaties bij kinderen