Onderzoeker Maeike Zijlmans van het UMC Utrecht Hersencentrum heeft van de European Research Council een prestigieuze ‘Proof of Concept’-grant van 150.000 euro ontvangen. De financiering is bedoeld om de kloof tussen baanbrekend onderzoek en commercialisatie te overbruggen. Met deze beurs wil Maeike Zijlmans betere elektroden ontwikkelen, die de slagingskans van epilepsie-operaties flink kunnen vergroten.
Epilepsie is een veelvoorkomende hersenaandoening, waar ongeveer 1% van de bevolking mee te maken heeft. Een chirurgische ingreep kan uitkomst bieden, maar daarvoor is het belangrijk dat het hersengebied dat de aanvallen veroorzaakt eerst goed wordt afgebakend en vervolgens wordt verwijderd. En precies dat is het probleem: het is heel moeilijk om goed in kaart brengen waar het zieke hersenweefsel eindigt, en waar het gezonde weefsel begint. “In de praktijk blijven daarom vaak restjes hersenweefsel achter, die ook na de operatie epileptische aanvallen veroorzaken”, vertelt Maeike Zijlmans. “De slagingskans van een chirurgische ingreep ligt voor epilepsie helaas maar tussen de 50 en 70 procent.
Rigide elektroden
Epilepsiehaarden in de hersenen zijn in theorie goed op te sporen aan de hand van hoogfrequente elektrische signalen. Deze signalen verklappen waar in de hersenen de epilepsie zit. Helaas schieten de elektroden waarmee deze elektrische trillingen doorgaans worden opgespoord in de praktijk tekort. Ze zijn onhandelbaar en stijf, en kunnen zich door die eigenschappen niet naar het glooiende, heuvelachtige landschap van de hersenen vormen. Als tijdens een operatie een stukje hersenweefsel is weggehaald, kunnen dit soort rigide elektroden bovendien niet worden gebruikt om de hersenactiviteit te meten in de holte die is ontstaan. Terwijl dat juist de plekken zijn waar je goed wilt kunnen meten, omdat er mogelijk nog ziek weefsel zit.
Eerste keuze
Zachte, flexibele elektroden die gevoelig zijn voor hoogfrequente elektrische signalen, kunnen de slagingskans van epilepsiechirurgie vergroten. Maeike Zijlmans wil een nieuwe generatie van veelbelovende elektroden, die ontwikkeld zijn door Neurosoft Bioelectronics, ombouwen tot de ideale elektroden voor epilepsiechirurgie. Om dat mogelijk te maken gaat de onderzoeker de komende jaren onder meer samenwerken met een industrieel ontwerper. Uiteindelijk wil ze de nieuwe elektroden testen bij 12 patiënten. “Nu is epilepsie-chirurgie vaak nog een laatste redmiddel”, zegt Zijlmans. “We hopen dat het door dit project een eerste keuze kan worden.”
Maeike Zijlmans
