Diabetes

Diabetes (ook wel diabetes mellitus of suikerziekte genoemd) is een ziekte waarbij u teveel glucose (suiker) in uw bloed hebt. Diabetes mellitus ontstaat als uw lichaam minder gevoelig is geworden voor insuline óf doordat uw lichaam te weinig insuline maakt. De belangrijkste lange termijn complicaties van diabetes zijn problemen met de grote bloedvaten (in hart, brein en benen) en de kleine bloedvaatjes (in ogen, nieren en zenuwen).

Wat is diabetes?

Diabetes ontstaat als uw lichaam minder gevoelig is geworden voor insuline of doordat uw lichaam te weinig insuline aanmaakt. Insuline is een hormoon dat ervoor zorgt dat uw lichaam glucose kan opnemen in de cellen. Insuline wordt gemaakt door speciale cellen in de alvleesklier. Als u te weinig insuline aanmaakt, komt de glucose niet in uw lichaamscellen. Daardoor blijft er te veel glucose (suiker) in uw bloed. Dit noemen we een te hoge bloedsuikerspiegel.

Soorten diabetes

Er zijn meerdere soorten diabetes. De twee bekendste soorten zijn:

Diabetes mellitus type 2

Dit is de meest voorkomende vorm van diabetes. Er is een sterke relatie met de hoeveelheid vet in de buik en de meeste patiënten kennen familieleden die ook diabetes hebben. Bij ouderdomsdiabetes wordt het lichaam steeds minder gevoelig voor de werking van insuline. De alvleesklier zal steeds meer insuline gaan maken om dit te compenseren, net zolang tot het niet meer lukt. 

Diabetes mellitus type 1 of jeugddiabetes

Bij diabetes mellitus type 1 maakt de alvleesklier te weinig of geen insuline aan. Dit komt door een afweerstoornis. Diabetes mellitus type 1 komt minder vaak voor en ontstaat vaak bij kinderen. De behandeling bestaat uit het inspuiten van insuline.
 

Over diabetes

Scan de bovenstaande QR-code met uw telefoon om een video over dit onderwerp te bekijken. Of bekijk de video via:

Symptomen uitklapper, klik om te openen

Bij diabetes type 1 beginnen de klachten vaak vrij plotseling, in een aantal weken.

De klachten bij type 2 diabetes zijn minder duidelijk. De diagnose wordt regelmatig bij toeval gesteld of op het moment dat er al complicaties zijn.

De meest voorkomende klachten zijn:

• Veel plassen;
• Droge mond;
• Veel drinken;
• Wazig zien;
• Vermagering;
• Moeheid;
• Soms huiduitslag, jeuk en slecht genezende wondjes.

Als patiënten met diabetes behandeld worden, kan de bloedsuikerspiegel soms te laag worden (hypoglykemie of hypo) Verschijnselen van een hypo zijn:

• Hongergevoel of (extreme) eetdrang;
• Zweten;
• Hartkloppingen;
• Beven;
• Hoofdpijn;
• Slecht humeur, snel geïrriteerd;
• Stemmingsstoornissen;
• Nachtmerries;
• Raar gedrag;
• In ernstige gevallen epileptische aanvallen of verminderd bewustzijn.

Oorzaken uitklapper, klik om te openen

Diabetes mellitus type 2

De aanleg voor diabetes mellitus type 2 is sterk erfelijk bepaald. Als een van uw ouders diabetes mellitus type 2 heeft, is er een kans van ongeveer 10-20% dat u het ook ontwikkelt. De erfelijke factoren gaan vooral over in hoeverre de alvleesklier in staat is extra insuline te maken als het lichaam ongevoeliger voor insuline is geworden.

Gelukkig is diabetes mellitus type 2 deels te voorkomen of uit te stellen: door voldoende te bewegen, gezond te eten en niet te zwaar te worden, is het mogelijk om het lichaam goed gevoelig te houden voor insuline. Dan is het minder nodig dat de alvleesklier extra insuline moet aanmaken. Hierdoor is het mogelijk om de diabetes uit te stellen of zelfs geheel te voorkomen.

Diabetes mellitus type 1 of jeugddiabetes

Diabetes type 1 is een auto-immuunziekte. Bij diabetes mellitus type 1 worden door een verkeerde afweerreactie de cellen die insuline aanmaken aangevallen en opgeruimd. We denken dat Diabetes mellitus type 1 deels erfelijk is maar dat er nog een prikkel nodig is om de ziekte echt te krijgen. Een voorbeeld van zo’n prikkel is een virusinfectie. Als een van uw ouders diabetes mellitus type 1 heeft, is er een kans van ongeveer 3-6% dat u het ook ontwikkelt tijdens uw leven. Voorlopig is het nog niet mogelijk om diabetes mellitus type 1 te voorkomen.

Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen

U hebt diabetes als u twee keer nuchter in het bloed een glucose boven de 7.0 mmol/L hebt gehad of boven de 11.0 mmol/L met bij diabetes passende klachten.

Andere onderzoeken

Ter voorkoming van problemen van de kleine bloedvaten is naast goede behandeling ook goede controle van de orgaanfuncties nodig. De werking van de nieren kan getest worden in bloed en urine. Voor het controleren van de ogen (het netvlies) wordt u vaak verwezen naar een oogarts. Uw voeten kunt u deels zelf controleren en verzorgen, maar soms is controle door een podotherapeut nodig.
Omdat hart- en vaatziekten vaker voorkomen bij patiënten met diabetes, letten wij daar bij patiënten extra op. In het UMC Utrecht kunt u deelnemen aan de SMART studie. In deze studie screenen we op de aanwezigheid van hart- en vaatziekten bij mensen met een verhoogd risico op vaatziekten, waaronder diabetes.

Behandeling uitklapper, klik om te openen

Diabetes mellitus type 2

Als er sprake is van een vroege en nog milde vorm van diabetes mellitus type 2, zijn leefstijlaanpassingen soms tijdelijk voldoende. Afvallen en bewegen is hierbij belangrijk. 

Als leefstijlaanpassingen onvoldoende zijn, moet u starten met medicijnen. In het begin zullen dit vooral tabletten zijn die de bloedsuiker verlagen. Door het verhoogde risico op hart- en vaatziekten is behandeling van de bloeddruk en het cholesterol zeer belangrijk. Vaak krijgt u daarom ook medicijnen die de bloeddruk en het cholesterol verlagen. Dankzij goede behandeling hiervan is het mogelijk het risico op hart- en vaatziekten sterk te doen dalen.

Op een gegeven moment maakt uw lichaam toch te weinig insuline aan. U hebt dan insuline nodig. Deze insuline moet u zelf inspuiten. Hoe snel dit nodig is, is voor iedere patiënt verschillend. Sommige patiënten kunnen jaren stabiel zijn op een dieet en/of een tablet, terwijl andere patiënten snel insuline nodig hebben. U kunt hier invloed op hebben door uw leefstijl aan te passen en te voorkomen dat u te zwaar wordt.

Diabetes mellitus type 1

Bij diabetes mellitus type 1 bestaat de behandeling uit het “teruggeven” van de ontbrekende insuline via injecties. Patiënten met diabetes mellitus type 1 moeten hun hele leven behandeld worden. Het eventueel gebruik van een insulinepomp maakt dit gemakkelijker. Steeds meer patiënten met diabetes mellitus type 1 gebruiken een insulinepomp.

Wat u zelf kan doen

Gezonde leefgewoonten

Goede leefgewoonten zijn erg belangrijk om diabetes goed te kunnen behandelen en complicaties te voorkomen. Met gezonde leefgewoonten kunt u de ontwikkeling van diabetes mellitus type 2 uitstellen of voorkomen. Bij die goede leefgewoonten horen gezond eten, voldoende lichaamsbeweging, niet zwaar worden of proberen af te vallen en niet (of stoppen met) roken.

Gezond eten is bijvoorbeeld:

• Gevarieerd eten;
• Niet teveel verzadigd vet, maar wel onverzadigde vetten;
• Veel groente en fruit: minstens twee ons groente en twee stuks fruit per dag;
• Weinig zout;
• Niet teveel eten.

Verder kan lichaamsbeweging zorgen voor betere glucosewaarden en mogelijk complicaties voorkomen.

Zelf bloedsuikers bepalen

Bloedsuikerbepalingen kunnen u helpen uw diabetes zo goed mogelijk te behandelen. Een goede regulatie van de bloedsuikers helpt bij het voorkomen van complicaties. Als u zelf uw bloedsuikers meet, kunt u zien of de bloedsuiker te hoog of te laag is. U kunt dan de dosis insuline aanpassen of wat extra eten.

Voor zo’n bloedsuikermeting prikt u zichzelf met een klein naaldje aan de zijkant van uw vingertop. De druppel bloed wordt opgenomen door het meetapparaatje. Na een paar seconden kunt u zien hoe hoog uw bloedsuiker is.

Een meetapparaatje voor bloedsuikers is klein en u kunt het overal mee naartoe nemen. Het apparaatje wordt in Nederland meestal alleen vergoed door de zorgverzekeraars als u insuline gebruikt.

Vooruitzichten

Genezing

Diabetes is een chronische ziekte. In het geval van diabetes mellitus type 1 is er nog geen genezing mogelijk.

Als u nog maar kort diabetes mellitus type 2 hebt, is het mogelijk om met verandering van leefstijl, behandeling met medicijnen voor een lange tijd te voorkomen. Echte genezing is helaas nog niet mogelijk.

Overleving

Diabetes gaat gepaard met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Gelukkig is er veel onderzoek gedaan wat laat zien dat een goede behandeling van de bloedsuikers, cholesterol en bloeddruk, de kans op hart- en vaatziekten vermindert.

Naast de verhoogde kans op hart- en vaatziekten bestaat er ook een verhoogde kans op schade door de diabetes aan de kleine bloedvaatjes in de nieren, ogen en zenuwen. Deze schade kan leiden tot netvliesbeschadiging, nierziekten, minder goed gevoel in de benen en seksuele problemen.

Emotionele gevolgen

Diabetes heeft gevolgen voor het dagelijkse leven thuis, op het werk, de manier waarop u reist, enzovoort. Een belangrijk doel bij de behandeling en begeleiding is het dagelijks leven voor u zo normaal mogelijk te laten zijn.

Meestal zijn er maar weinig dingen die u door diabetes niet kunt doen. Vaak zijn er wel extra voorzorgen en aandacht nodig. Ook kunt u meestal gewoon sporten. Maar u kunt niet alle beroepen uitvoeren.

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

In het UMC Utrecht is er veel expertise op het gebied van diabetes. Met name op het gebied van diabetes type 2, behandeling met de insulinepomp en specifieke vormen van diabetes zoals zwangerschapsdiabetes en diabetes na transplantatie.

U krijgt een behandeling op maat en er zijn diverse specialisten betrokken bij de zorg voor u.

Polikliniek Diabetologie

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Wat hoort er bij dit ziektebeeld

• Polikliniek Diabetologie
• Polikliniek Vasculaire geneeskunde

Relevante websites

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

De polikliniek diabetologie is op werkdagen bereikbaar van 08.00 - 17.00 uur

De polikliniek is op werkdagen bereikbaar van 08.00 tot 17.00 uur