Na bijna dertig jaar bij het UMC Utrecht gaat hoogleraar Orthopedie Cumhur Öner met emeritaat. Öner zette zijn stempel op de orthopedie, en stond aan de basis van de Regeneratieve Geneeskunde in Utrecht.  

Cumhur Öner groeide op in Turkije en kwam daar begin jaren tachtig, als jonge traumatoloog in opleiding en met linkse sympathieën, in de gevangenis terecht. Hij had medische hulp gegeven aan protesteerders. Na zijn komst als politiek vluchteling naar Nederland ging hij werken bij het Erasmus MC, waar hij zich specialiseerde in de Orthopedie. Vanaf november 1993 werkte hij in het UMC Utrecht en specialiseerde hij zich verder in de wervelkolomchirurgie. NRC beschreef zijn leven in 2016 al in een mooi portret: ‘Trauma, trauma? Het hele leven is een trauma’.  

Een sterke ruggengraat voor spinale chirurgie 

Inhoudelijk ligt de nalatenschap van Öner in de wervelkolom. Als chirurg opereerde hij er veel bij patiënten. Hij werkte mee aan het AO Spine classificatiesysteem, dat schade aan de wervelkolom door trauma een score geeft, en de chirurg een behandelrichtlijn. Het maakte het UMC Utrecht tot een AO Spine Reference Center en het grootste wervelkolomcentrum van Nederland. 

Van botonderzoek naar Regeneratieve Geneeskunde 

Ook in het onderzoek kwam hij tot nieuwe inzichten: “We hebben in 25 jaar enorm veel geleerd over bot. Ons beeld van bot ontwikkelde zich van een passief frame in je lichaam tot een dynamisch systeem dat een sterke band heeft met het immuunsysteem.” Öner gelooft in het activeren van dit immuunsysteem om bot te kweken (regenereren) en zo schade te herstellen, al is het nog niet duidelijk hoe we dat gecontroleerd kunnen doen. Öner: “We hebben onderzoek gedaan naar bepaalde eiwitten die voor botgroei zouden zorgen. In ieder geval voor één daarvan hebben we aangetoond dat het niet beter werkt dan de standaard. We zien nu dat er veel potentie zit in keramische materialen. Het oppervlak daarvan kan het immuunsysteem beïnvloeden, en zo misschien botgroei stimuleren.” 

Niets staat vast, behalve je eigen waarden: dát is Cumhur 

Öner was samen met biomaterialenonderzoeker Wouter Dhert, één van de grondleggers van Regeneratieve Geneeskunde in Utrecht. Dhert blikt terug op de samenwerking: “Alles stroomt, de wereld is continue in beweging. Niets staat vast behalve je eigen waarden. Gebruik die als baken in deze veranderende wereld, maar verander vooral mee. Dát is Cumhur. Ik heb hem leren kennen als een creatief denker, een begaafd chirurg en een goede vriend. Hij is het type leider die anderen graag volgen; vriendelijk, deskundig, en inspirerend. Deze mensen heb je nodig om de wereld een stukje beter te maken. Dat heeft hij onder meer gedaan met de wervelkolomchirurgie. Natuurlijk als behandelaar, maar ook is er een hele ‘school’ wervelkolomchirurgen door hem opgeleid en uitgewaaierd over Nederland en daarbuiten. Vele anderen hebben zich ook door hem laten inspireren en hij heeft prachtige verbindingen gemaakt binnen de patiëntenzorg en met het soms behoorlijk fundamentele onderzoek.” 

‘Learning, caring, teaching’ 

De verschillende rollen die Öner vervulde passen goed bij zijn visie op de geneeskunde: “Ik heb me altijd ingezet voor de drie rollen uit de medische eed, ‘learning, caring, teaching’. Ik heb geen compartimenten in mijn leven, dus wat mij betreft is dat één pakket. De rollen vullen elkaar aan, dus ik wilde niet alleen opereren, maar ook onderzoeken en onderwijs geven.” In zijn afscheidsrede op dinsdag 4 juli 2023 geeft hij de toekomstige geneeskundigen hier ook een boodschap in mee: “Alles draait maar om winstgevendheid tegenwoordig. Dat zet de koppeling tussen geneeskunde en wetenschap onder druk. Zorg dat je tijd houdt om het allemaal te doen.” 

Een blik vooruit 

Voor de Orthopedie ziet hij een steeds grotere rol weggelegd. “Er is een soort obsessie met de dood ontstaan, en daardoor houdt iedereen zich bezig met de grootste doodsoorzaken kanker en hart- en vaatziekten. Maar als je kijkt naar gezond leven, dan zijn orthopedische klachten zoals rug- en nekpijn en versleten gewrichten de grootste bedreigingen. Hoe ouder we worden en hoe meer we kanker overleven, hoe relevanter goede orthopedische zorg dus gaat worden om die extra jaren zo gezond mogelijk te leven.” Prof. Öner blijft zelf op kleinere schaal actief als chirurg, in externe klinieken. 

Meer info over het afscheid van Prof. Cumhur Öner: Afscheidscollege prof. dr. Cumhur Öner