26 apr: Afweercellen gedragen zich bij jeugdreuma in een gewricht anders dan in het bloed
Bij diverse aandoeningen, zoals (jeugd)reuma en kanker, speelt het afweersysteem een belangrijke rol. Bij reuma valt het immuunsysteem lichaamseigen cellen aan. Dit kan vooral bij kinderen blijvende schade aan gewrichten geven. T-cellen spelen een belangrijke rol in deze ziekte. T-cellen zijn cellen van het afweersysteem die heel gericht ‘’foute’’ cellen herkennen. Er zijn verschillende types T-cellen. Ze zijn grofweg onder te verdelen in aanvallende T-cellen en remmende T-cellen. De afstemming tussen deze celtypes is erg belangrijk en lijkt in ziektes zoals reuma en kanker ontregeld. Daarbij is sinds kort bekend dat T-cellen zich aanpassen aan hun omgeving, en dat T-cellen die in weefsels zitten zich anders gedragen dan T-cellen in het bloed.
Andere T-cellen
In haar promotieonderzoek heeft Gerdien Mijnheer T-cellen in het synoviaalvocht afkomstig uit de ontstoken gewrichten vergeleken met T-cellen uit het bloed van jeugdreumapatiënten. Ze ontdekte dat deze cellen inderdaad anders zijn in het gewricht dan dezelfde cellen in het bloed. Daarnaast ontdekte ze dat remmende T-cellen uit de aangedane gewrichten goed andere afweercellen kunnen afremmen. Echter, de aanvallende cellen uit het gewricht blijken niet gevoelig te zijn voor deze remming, waardoor ze schade kunnen veroorzaken. Ook vond ze dat wanneer de ziekte terug komt, of in andere gewrichten opduikt, dezelfde T-cellen betrokken zijn. Diezelfde cellen worden ook in het bloed terug gevonden. Deze verschillende inzichten helpen bij het beter begrijpen van (jeugd)reuma en andere ziektes, om zo de behandeling te verbeteren.
Gerdien Mijnheer concludeert: “Mijn onderzoek toont aan dat onderzoek naar cellen uit de aangedane weefsels veel nieuwe en relevante informatie kan geven. Dit is relevant omdat behandelingen nodig zijn die jeugdreuma specifiek aanpakken, en daarvoor is diepgaande kennis nodig over de cellen die actief betrokken zijn bij het ziekteproces.”
Jeugdreuma
Jeugdreuma is een verzamelnaam voor verschillende vormen van ontstekingsreuma die op jonge leeftijd (<16 jaar) beginnen. Bij kinderen met jeugdreuma gaat er iets mis in het afweersysteem: het lichaam maakt antistoffen aan tegen het eigen lichaam. Deze auto-immuunreactie ontspoort bovendien; de ongewenste afweer tegen het eigen lichaam wordt steeds sterker. Onbehandeld kunnen de ontstekingen de gewrichten, spieren en organen van kinderen ernstig beschadigen. In Nederland hebben tussen de 2.000 en 3.000 kinderen jeugdreuma, waarvan er ongeveer 800 worden behandeld in het UMC Utrecht. Het UMC Utrecht is door ReumaNederland recent benoemd tot Research Centre of Excellence voor jeugdreuma.
Promotie
Gerdien Mijnheer (Zwolle, 1986) promoveerde op 18 april 2019 aan de Universiteit Utrecht op het proefschrift “T cell regulation and adaptation in chronic inflammation: location matters”. Promotor was prof. dr. Berent Prakken (vice-decaan onderwijs en directeur van het Onderwijscentrum, UMC Utrecht); copromotor was dr. Femke van Wijk (Laboratorium voor Translationele Immunologie, UMC Utrecht). Gerdien Mijnheer werkt als junior PhD coördinator van het Infection & Immunity PhD programma bij de Graduate School of Life Sciences van de Universiteit Utrecht.