13 dec: Pneumokokkenvaccin stelt oorontsteking uit
“De pneumokok is een bacterie die ernstige ziekten zoals longontsteking, hersenvliesontsteking en bloedvergiftiging kan veroorzaken”, legt Sander Fortanier uit. Sander is onderzoeker in het Julius Centrum van het UMC Utrecht. “De pneumokokkenbacterie speelt ook een rol bij het ontstaan van acute middenoorontsteking.” In de volksmond spreken we dan van oorontstekingen. “Oorontsteking is misschien een milde infectie, maar het is pijnlijk en komt enorm veel voor bij jonge kinderen”, licht Sander toe.
Vaccin
Om kinderen te beschermen tegen de pneumokokkenbacterie, is er een vaccin tegen deze bacterie opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Kinderen krijgen de eerste inenting als ze tussen de 6 en 9 weken oud zijn. Bij 4 maanden krijgen ze de tweede vaccinatie en bij 11 maanden de derde. Sander Fortanier zocht uit of het vaccin ook een rol speelt bij het voorkomen van oorontstekingen bij jonge kinderen.
Uitstel
Uit zijn studie blijkt dat de inenting tegen pneumokokken ervoor zorgt dat kinderen later oorontsteking krijgen. “De vaccinatie leidt niet zo zeer tot minder oorontstekingen, maar wel tot uitstel van de eerste.” Het uitstellen van oorontstekingen is vooral te zien in de eerste drie jaar van het kind. Dat is positief, want met name wanneer een kindje vóór de negende levensmaand oorontsteking krijgt, is er een hoger risico om vaker oorontsteking te krijgen. “Dat leidt ook tot meer klachten en ziekenhuisbezoek op peuter- en kleuterleeftijd”, aldus Sander.
Daarnaast is oorontsteking een belangrijke reden voor antibioticagebruik. Volgens Sander kan het vaccin in dat geval ook effectief zijn. “Vaccinatie leidt namelijk tot minder behandeling met antibiotica, en minder ziekenhuisbezoeken.”
Nieuwe analyses
Volgens Sander zijn de bevindingen uit zijn proefschrift de eerste uitgebreide schattingen van het effect van het pneumokokkenvaccin in Nederland. Hij legt uit: “Voordat een nieuw vaccin wordt ingevoerd in het Rijksvaccinatieprogramma, doet het RIVM altijd een analyse naar het effect van het vaccin. In het verleden is de mogelijke effectiviteit tegen oorontstekingen meegenomen in die analyses, maar het effect lijkt overschat.” Sander licht toe dat zijn bevindingen een goede basis vormen om toekomstige economische analyses op te doen, oude analyses te vernieuwen en daarmee zowel de kosten als de baten van het vaccin beter in kaart te kunnen brengen. Daarnaast adviseert hij om nieuwe behandelmethoden te ontwikkelen voor kinderen die jonger zijn dan 9 maanden, omdat zij het hoogste risico lopen op oorontsteking en vervolgens een verhoogd risico hebben op herhaling van de infectie.
Promotie
Sander Fortanier promoveerde op 28 november 2019 aan de Universiteit Utrecht. Zijn proefschrift was getiteld "Impact of pneumococcal conjugate vaccination on acute otitis media incidence and severity in young children". Promotoren waren prof. dr. Arno Hoes en prof. Dr. Anne Schilder; co-promotor was dr. Roderick Venekamp (allen Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde, UMC Utrecht).