Promotie: de ethiek rond genetische technologie
Het veranderen van het genetisch materiaal van organismen, zoals het geval is bij ‘gene drive technologie,’ zou bijvoorbeeld kunnen helpen om de verspreiding van ziekten tegen te gaan. Maar voor je tot zulke actie overgaat, zijn er natuurlijk ethische vragen om te beantwoorden. Bioethicus Nienke de Graeff promoveert 4 november op de ethiek van gene drive technologieën.
Gene drive is een technologie waarbij het genetisch materiaal, het DNA, van een organisme wordt aangepast, en wel op zo’n manier dat de verandering zich via de nakomelingen steeds verder verspreid in de populatie. Een van de voorbeelden waar De Graeff zich op richtte was het aanpassen van muggen die malaria verspreiden, zodat de muggen resistent worden voor malaria en de ziektelast hiervan zo vermindert. Gene drive wordt hiervoor al wel in het laboratorium onderzocht en op kleine schaal ingezet in grote kooien, maar nog niet in het wild.
Muggen en mensen
Een van de ethische vraagstukken die De Graeff in haar onderzoek identificeerde en analyseerde relateert aan of de mens op deze manier mag ingrijpen. ‘In het toepassen van gene drives bij muggen botsen onder andere twee ethische belangen,’ zegt De Graeff, ‘namelijk de intrinsieke waarde van de mug, en die van de waarde van de gezondheid van de mens.’ Hoe je die tegen elkaar afweegt, bepaalt mede of het ethisch verantwoord is om gene drive op de mug los te laten.
‘Onze ethische analyse laat zien dat ook als je elk levend organisme een gelijke waarde toekent, de intrinsieke waarde van de mug op zichzelf geen overtuigend bezwaar vormt tegen het gebruik van gene drives.’ Hiernaast zijn er uiteraard ook andere ethische overwegingen relevant om te beslissen of een gene drive toegepast zou moeten worden. Zo is een andere belangrijke vraag hoe de mogelijke voordelen en risico’s moeten worden afgewogen, maar ook hoe de besluitvorming over toepassing van een gene drive plaats zou moeten vinden.
Een bredere discussie
Eén van de gelegenheden waarop De Graeff het onderwerp van gene drive technologie breder bespreekbaar heeft gemaakt was een tentoonstelling bij de Technische Universiteit Eindhoven. Door een hypothetische maar realistische situatie te schetsen en daar foto’s bij te gebruiken gaat het onderwerp meer leven voor de bezoeker. De Graeff: ‘Foto’s zijn een meer toegankelijke en intuïtieve manier om aan te zetten tot nadenken over de impact die opkomende technologieën kunnen hebben op ons leven en de wereld om ons heen.’
Na haar promotie zal Nienke de Graeff onderzoek blijven doen naar de ethiek van biomedische innovatie, als assistant professor bij het LUMC.