Blog Valpoli? Valpolicella zult u bedoelen, dokter!
Advertentie ‘Sportarts kerel? Volstrekt onzinnig, je zou in het weekend eens op de EHBO (voor de jonge lezers: de SEH) moeten komen. Het lijkt wel een aflevering van MASH (voor de jonge kijkers: Fortnite), de ene zwetende voetballer na de andere stinkende hockeyer strompelt hier binnen. En dan heb ik het nog niet over de wielrenners van middelbare leeftijd in veel te strakke pakkies, die hier vastgeplakt tegen een vrachtwagen worden binnengereden!’ AdvertentieZo reageerde een chirurg in de jaren negentig tijdens een slopende haak-vasthoud-operatie nadat hij had gevraagd: ‘Zeg co, wat wil jij worden later als je klaar bent?’ en ik had geantwoord: ‘Sportarts’.
Hoewel ik nu werk als revalidatiearts, is sport en bewegen en eigenlijk alles wat met gezond leven te maken heeft, volledig verweven in mijn advisering in de spreekkamer. Vroeger waande ik me vaak een roepende in de woestijn, zoals bovenstaande anekdote illustreert, maar met de toenemende politieke aandacht voor preventie, zoals ook in het ‘Visiedocument Medisch Specialist 2025’ te lezen valt en door bijvoorbeeld initiatieven als ‘Stichting Student & Leefstijl’ en ‘Vereniging Arts en Leefstijl’ waarin vele zielsverwanten van diverse pluimage zich verenigden, voel ik me steeds meer gestut in dezen. Zo ook binnen mijn vakgebied, de revalidatiegeneeskunde, waarbij het uitdragen van het belang van een actieve leefstijl nou eenmaal in ons DNA hoort te huizen. De recentelijk geïnitieerde leerstoel Revalidatiegeneeskunde en actieve leefstijl van collega revalidatiearts Rienk Dekker in Groningen is hiervan een pakkend voorbeeld, hoera! Een actieve leefstijl is een must voor alle Nederlanders, maar dan toch zeker voor de mensen met een chronische aandoening of beperking. Niet voor niets heeft de American College of Sports Medicine al jaren Exercise is medicine als slogan en rapporteerde professor Willem Mosterd, de eerste hoogleraar sportgeneeskunde in Nederland, in 1996 in ‘Bewegen Gewogen’ voor het eerst met evidentie over de positieve gezondheidsaspecten van bewegen.
‘Verstandig bewegen’ is omgezet naar ‘actieve leefstijl’ waarbij naast veelvuldig matig intensief bewegen ook de pijlers slapen, gezonde voeding, stoppen met roken en alcohol, en het bevorderen van mentale gezondheid zijn toegevoegd. En ook mindfulness, meditatie en yoga kan daarbij als evidencebased therapie worden ingezet.
Iets van deze tijd, dat gezond leven? Zeker! Je struikelt bijkans over de crossfit- en bootcampclubjes, hippe knot-en-baard-alcoholvrije biertjes-drinkers, havermelk en cappuccino-nippers of quinoa-knagende yogajuffen. Maar heus, Plato riep in zijn tijd al dat inactiviteit en bacchanale overdaad het lichaam vernietigt. En ook de hedendaagse Plato, The Lancet, laat zich niet onbetuigd in deze discussie. Zowel in 2012 als in 2016 bracht men een aparte editie over de gevolgen van inactiviteit, een absolute aanrader om op een zondagmiddag eens in weg te duiken. Duizelingwekkende cijfers over de kosten van het niet bewegen, roken of slechte voeding. Je gaat er welhaast op slag van aan de quinoa en spa blauw.
Schraalhans lijkt keukenmeester te worden, maar gelukkig zijn daar de inwoners van een blue zone-Sardinië, een voorbeeldland voor gezonde leefstijl, alwaar men gezond oud wordt. In Sardinië legt men nog met regelmaat een lapje lam of biefstuk op de gril en spoelt dat weg met een slokje geitenmelk of rode wijn. Kom daar nog maar eens om. Andere succesfactoren in Sardinië zijn overigens de sociale cohesie en bovenal het omarmen van ouderen. Ik stel me zo voor dat dat leidt tot directe stressreductie van de jongere luisteraar (‘Ga rustig zitten, goed luisteren hoor, anders versta je het niet’ – heel mindful), maar ook tot vermindering van eenzaamheid van de oudere, één van de meest ziekmakende factoren van onze hedendaagse samenleving. Bovendien, een goed gesprek met een oudere levert daarbij wellicht nog ergens wijsheid, inzicht en zingeving (Ikigai, een woord uit een andere blue zone, het Japanse Okinawa) op voor de luisteraar. Een win-winsituatie derhalve.
Valt er nog meer te winnen? Ik dacht het wel, gisteren nog op mijn spreekuur: een man van 67 met alle cardiovasculaire risicofactoren, wankel op de been door een combinatie van CVA en myelopathie, op mijn opmerking dat een valpoli en een ‘beweeghobby’ als wandelen of fietsen mogelijk iets voor hem zou zijn: ‘Bewegen? Sporten? Ik zou mijn spieren moeten laten vastgroeien. Dat kan toch nooit ergens goed voor zijn, dat gedraaf en gehol? En daarbij, die valpoli die u net noemde, ik ga liever aan de Valpolicella als u het niet erg vindt, dokter!’
Deze blog is eerder verschenen in de Medisch Contact van 14 juni 2019.