Bijniertumoren

uitklapper, klik om te openen

De bijnieren zijn kleine, hormoonproducerende klieren die zich bovenop de nieren bevinden. Ze spelen een cruciale rol bij de aanmaak van hormonen die betrokken zijn bij stressreacties, de stofwisseling, de bloeddruk en andere vitale functies.

De bijnier bestaat uit twee delen: het bijniermerg (de binnenkant) en de bijnierschors (de buitenkant).
In de bijnier kunnen verschillende tumoren ontstaan. De meeste vormen zijn zeldzaam en ze zijn meestal goedaardig. Wanneer een bijniertumor kwaadaardig is, wordt dit bijnierkanker genoemd. Tumoren die in de bijnieren kunnen ontstaan zijn:

• Bijnieradenoom (goedaardig)
• Feochromocytoom
• Bijnierschorscarcinoom (kwaadaardig)

uitklapper, klik om te openen

Een goedaardige tumor die ontstaat in de bijnierschors wordt een bijnieradenoom genoemd. Vaak worden ze per toeval ontdekt, wat ook wel een bijnierincidentaloom wordt genoemd. Deze komen voor bij ongeveer 1 op de 100 personen. Bijnieradenomen hoeven meestal niet behandeld te worden, tenzij ze te groot worden of hormonen produceren. Meer informatie over bijnieroperaties: Bijnieroperatie - UMC Utrecht

De meeste bijnieradenomen doen niets, dat wil zeggen dat ze geen extra hormonen afgeven. In zeldzame gevallen gebeurt dit wel. Dan maakt het adenoom teveel van een van de bijnierhormonen. 

Als een bijnieradenoom te veel cortisol produceert, ontstaat het syndroom van Cushing. Dit leidt tot symptomen zoals gewichtstoename, een ronde gezichtsvorm ("volle maangezicht"), dunne huid, blauwe plekken en spierzwakte. De behandeling kan bestaan uit chirurgie om de tumor te verwijderen en soms medicatie om de cortisolproductie te reguleren.

Als een bijnieradenoom te veel aldosteron produceert, ontstaat primair hyperaldosteronisme (syndroom van Conn). Dit leidt vaak tot hoge bloeddruk en een verlaagd kaliumgehalte in het bloed en kunnen er klachten ontstaan van hoofdpijn, spierkrampen, of hartkloppingen. De behandeling bestaat meestal uit chirurgie om de tumor te verwijderen, of medicatie om de aldosteronproductie te blokkeren.
Meer informatie vindt u op de website van de Nederlandse Vereniging voor Endocrinologie.

Als een bijnieradenoom te veel androgenen aanmaakt, kun je o.a. last krijgen van overbeharing, een zwaardere stem, overmatig zweten, en een vrouw kan menstruatieproblemen krijgen.

uitklapper, klik om te openen

Een bijnierschorscarcinoom is een zeer zeldzame kwaadaardige tumor van de bijnierschors. Bijnierschorscarcinoom wordt ook wel bijnierkanker genoemd. De tumor is vaak agressief en kan verschillende symptomen veroorzaken, afhankelijk van de uitgebreidheid en de hormonen die de tumor produceert. Een bijniercarcinoom kan uitzaaien, dat gebeurt meestal naar de lymfeklieren, de lever of de longen. Per jaar komen in Nederland 20 tot 30 gevallen voor. De oorzaak is in de meeste gevallen niet bekend, maar soms speelt erfelijke aanleg een rol. 

De behandeling van bijnierschorscarcinoom is afhankelijk van de grootte en de verspreiding van de tumor en kan bestaan uit (een combinatie van):

• Chirurgie. Bij een operatie wordt geprobeerd de gehele tumor te verwijderen. Dit is op dit moment de enige mogelijkheid voor genezing.
• Mitotane. Dit medicijn maakt bijnierweefsel kapot. Het wordt vaak als aanvullende behandeling na een operatie gegeven, maar ook wanneer een operatie niet mogelijk is of wanneer er uitzaaiingen zijn.
• Chemotherapie. Als de tumor is uitgezaaid, kan chemotherapie worden ingezet om de tumor te behandelen.
• Bestraling (radiotherapie). Wanneer de tumor is uitgezaaid, kan bestraling worden gebruikt om de tumoren te behandelen.
• Medicijnen die de hormoonproductie remmen. Deze medicijnen helpen de overproductie van hormonen door de tumor te beperken.