Verbetert AI de behandeling van reuma?
Het UMC Utrecht heeft een Europese subsidie van zes miljoen euro ontvangen voor een internationaal onderzoek naar het gebruik van kunstmatige intelligentie als beslishulp bij de behandeling van patiënten met moeilijk behandelbare reumatoïde artritis. De STRATA-FIT studie wil kunstmatige intelligentie gebruiken om wiskundige modellen te ontwikkelen, die eigenschappen van de patiënt beter herkennen. Het vergroot de kans dat de patiënt een succesvolle behandeling op maat krijgt.
Reumatoïde artritis (RA) kan bij sommige patiënten moeilijk te behandelen zijn en een deel blijft klachten houden, ondanks vooruitgang in de behandeling met moderne antireumamiddelen. RA kan hoge kosten en ernstige medische gevolgen hebben, bijvoorbeeld blijvende schade aan gewrichten. Daarom is het belangrijk om óók voor deze groep een goede behandeling te vinden. Het goed kunnen identificeren en behandelen van patiënten met moeilijk te behandelen RA, is in de dagelijkse praktijk een grote uitdaging. Beslissingen over het starten van antireumamiddelen bij deze groep patiënten worden vaak min of meer willekeurig genomen. Deze beslissingen zijn dus ook onvoldoende afgestemd op de medische en biologische kenmerken van de individuele patiënt. In de toekomst verwachten artsen veel van kunstmatige intelligentie om zo tot betere behandelkeuzes voor deze patiënten te komen.
Wiskundige modellen
De STRATA-FIT (Stratification of Rheumatoid Arthritis: CompuTational models to personalise mAnagement strategies for difFIcult-to-Treat disease) studie wil kunstmatige intelligentie gebruiken om wiskundige modellen te ontwikkelen. Deze modellen herkennen eigenschappen van patiënten met moeilijk te behandelen RA. De onderzoekers maken hierbij gebruik van grote hoeveelheden patiëntgegevens uit de dagelijkse praktijk en meten merkstofjes voor RA in bloedmonsters. Zo kunnen zij bepaalde patiëntengroepen verder karakteriseren en indelen in groepen. Vervolgens zullen ze een studie uitvoeren met een beslismodel dat ontwikkeld is met behulp van kunstmatige intelligentie. Hiermee beoordelen de onderzoekers de werkzaamheid van zulke gepersonaliseerde behandelingen. Ook ontwikkelen ze een wiskundig model om bij patiënten met een recente RA-diagnose te bepalen of zij een verhoogd risico op het ontwikkelen van een moeilijk te behandelen vorm van deze ziekte hebben. Hierdoor kunnen artsen op termijn niet alleen patiënten met moeilijk te behandelen RA beter behandelen, maar wellicht ook bij patiënten waarbij RA recent is vastgesteld voorkómen dat de ziekte verandert in een moeilijk te behandelen vorm.
Kick-off
De hoofdonderzoeker van STRATA-FIT is reumatoloog prof. dr. Jaap van Laar. De studiecoördinator is methodoloog dr. Paco Welsing. Zij zijn beiden werkzaam op de afdeling Reumatologie en Klinische Immunologie van het UMC Utrecht. Jaap van Laar zegt: "Op 30 mei was de start van het STRATA-FIT Consortium. De startbijeenkomst vond plaats in Milaan, tegelijk met het belangrijkste jaarlijkse Europese reumatologiecongres. Alle onderzoekpartners en patiëntvertegenwoordigers namen hier aan deel namens de Europese reumatologenvereniging EULAR. Hierbij werden de plannen in detail besproken, inclusief de belangrijke eerste stappen in het project. Dwarsverbanden tussen de verschillende taken werden blootgelegd. Aan het einde van de bijeenkomst zaten alle deelnemers op één lijn voor wat betreft de planning en uitvoering van dit spannende project onder leiding van het UMC Utrecht."
Behandeling van moeilijk te behandelen RA verbeterd
In de afgelopen jaren is de behandeling van patiënten met RA aanzienlijk verbeterd. Toch blijft een deel van de patiënten klachten houden, ondanks behandeling met moderne antireumamiddelen zoals die worden aanbevolen door de Europese reumatologenvereniging. Moeilijk te behandelen RA is een ontstekingsziekte met verschillende uitingsvormen en oorzaken. Het grootste probleem is dat de ziekte moeilijk kan worden gecontroleerd waarbij patiënten een verminderde kwaliteit van leven hebben. Ook lopen zij het risico op blijvende schade aan de gewrichten. Hoge zorgkosten ontstaan doordat patiënten vaak specialisten moeten bezoeken en regelmatig opgenomen moeten worden in het ziekenhuis. Een recente studie schat dat vijf tot twintig procent van alle patiënten met RA lijdt aan een moeilijk te behandelen vorm van deze ziekte.
Wanneer is STRATA-FIT een succes?
Als STRATA-FIT succesvol is, leidt het tot een betere behandeling van patiënten met moeilijk te behandelen RA. Ook verbetert het de kwaliteit van leven van deze patiënten sterk, tegen lagere zorgkosten. Voor deze studie – die zes jaar zal gaan duren – ontvangt het UMC Utrecht via de Europese Commissie twee miljoen euro (op een totaal budget van 6,1 miljoen euro). Het STRATA-FIT consortium bouwt voort op eerdere studies op het gebied van moeilijk te behandelen RA. Het brengt reumatologen, patiënten en experts op het gebied van klinische, biologische, data- en computerwetenschappen samen om deze grote uitdaging aan te gaan.
Kan ik deelnemen aan dit onderzoek?
In de STRATA-FIT studie worden routinematige klinische gegevens (zoals demografische gegevens en laboratoriumuitslagen) gebruikt die eerder zijn verkregen van patiënten die onder behandeling zijn bij een van de ziekenhuizen die meedoen. Hierdoor zijn er voor dit onderzoek geen nieuwe patiënten nodig en kunnen zij zich dus niet aanmelden voor deelname aan dit onderzoek.
