Patiënten die op de IC zijn behandeld hebben vaak een intensief revalidatietraject nodig. Het UMC Utrecht begeleidt IC-patiënten daarom direct vanaf de opname op de IC tot nog lange tijd na ontslag. Sommige klachten worden niet direct bij thuiskomst bemerkt maar pas veel later, bijvoorbeeld als een patiënt na enkele maanden zijn dagelijkse activiteiten weer wil oppakken. Vanaf 3 juni wordt een speciale nazorgpoli ingericht voor patiënten die herstellen van IC-opname na een COVID-19 besmetting.

Patiënten kampen na een IC-opname met allerlei problemen: ze zijn vaak erg afgevallen en kunnen niet meer op hun benen staan. De spiermassa neemt heel snel af, als je spieren niet gebruikt. Een lange periode revalideren is dan noodzakelijk. ‘Laat ik voorop stellen dat we al jaren patiënten begeleiden tijdens en na een IC-opname,’ zegt revalidatiearts Anne Visser-Meily. ‘Het is dus niet zo dat we nu iets nieuws aan het organiseren zijn. We hebben al heel veel kennis en ervaring in het begeleiden van deze patiënten, waarbij we intensief samenwerken met de collega’s van de IC. Toch zien we dat COVID-19 patiënten een specifieke zorgvraag hebben waar we, het revalidatie- en het IC- team, hen zo goed mogelijk in begeleiden.’

Triage en IC nazorg poli

De revalidatiearts wordt betrokken bij alle COVID-19 patiënten die op de IC liggen en denkt mee over waar de patiënt het beste kan gaan revalideren. Denk bijvoorbeeld aan speciale (geriatrische) revalidatiezorg in een revalidatiecentrum. Maar gewoon thuis revalideren is ook een optie. De eerste periode na IC-opname is vooral gericht op het herstel met onder meer goede voeding en  het verbeteren van spierkracht en conditie onder begeleiding van een fysiotherapeut. Het kan zijn dat patiënten weer alles opnieuw moeten leren.

Na een aantal weken worden COVID-19 patiënten gezien op een speciale IC- nazorgpoli. De IC-nazorgpoli bestaat al langer en is een samenwerking tussen IC-afdeling en afdeling revalidatie. Hier worden problemen die vaak voorkomen na IC-opname gericht uitgevraagd, zoals problemen in denken, angst, somberheid, spierzwakte, en post traumatisch stress syndroom. Ook wordt nagevraagd of iemand zijn dagelijkse activiteiten al weer aan het oppakken is. Bij de revalidatiebehandeling kunnen verschillende zorgverleners worden betrokken zoals een fysiotherapeut, ergotherapeut, (neuro)psycholoog en revalidatiearts. Waar mogelijk worden behandelingen deels via beeldbellen of online programma’s (zoals e-health ‘Niet Rennen Maar Plannen voor cognitieve revalidatie') aangeboden.

Een revalidatieprogramma kan ook nog veel later starten; indien terug keer naar werk toch niet lukt of te verwachte herstel in een latere fase stagneert.

Mentale klachten

Anne: ‘We verwachten bij deze COVID-19 patiënten een verhoogd risico op mentale klachten, zeker ook bij de familie. Tijdens de opname is bezoek niet mogelijk, dat is vaak een heel beangstigende situatie voor zowel patiënt als familie en geeft veel stress en verdriet. Ook na de opname is het belangrijk om alert te zijn en blijven op klachten die te maken hebben met de periode op de IC.’

Data en onderzoek

Om ook van deze nieuwe groep patiënten te kunnen leren is het belangrijk om gegevens van het ic-verblijf, evenals van fysieke, cognitieve, gedragsmatige en participatieproblemen, systematisch vast te leggen in de tijd (bijvoorbeeld gedurende het eerste jaar) door de hele keten. Anne: ‘Er is immers nog maar weinig kennis over het beloop van het herstel na covid-19. Met deze gegevens wordt het beter mogelijk om een prognose en een behandelplan vast te stellen. Uit de beroertezorg weten we hoe belangrijk het stellen van een prognose is. Daar hangt van af welke zorg je moet inzetten en welk antwoord je kunt geven aan patiënten en naasten op vragen als: kan ik straks mijn hobby’s weer uitoefenen?’.

Revalideren na een opname op de intensive care