21 mei is Huidkankerdag: een dag met veel aandacht voor preventie. En dat is ook hard nodig, want een op de vijf Nederlanders krijgt huidkanker. Vaak in een milde vorm gelukkig, maar bij ruim 22.000 mensen gaat het om een ernstiger vorm van kanker. Tot die laatste groep horen 7.000 mensen die melanoom hebben, dat ook wel ‘kwaadaardige moedervlek’ genoemd wordt. Melanoom kan een zeer agressieve vorm van huidkanker zijn. Hoe weet je wat iemands vooruitzichten zijn, zodat arts en patiënt samen de beste strategie kunnen kiezen voor controle?

Onderzoeker en dermatoloog in opleiding Mary-Ann el Sharouni deed onderzoek naar een manier om te kunnen voorspellen of melanoom zal terugkeren. “Een belangrijke voorspeller van de overlevingskansen is de dikte van het melanoom”, vertelt zij. Die meet je in millimeters, op een vastgestelde manier. Dat noem je de Breslow-dikte.

Bij 70% van de mensen bij wie een melanoom wordt vastgesteld betreft het een melanoom van 1 millimeter of dunner, een zogenaamd ‘dun’ melanoom. Als je dat hebt, is je kans op overleving over het algemeen hoog. Maar doordat een dun melanoom veel voorkomt, sterven er in absolute aantallen tóch meer mensen aan een dun melanoom dan aan een dikkere variant.”

Rekentool
Mary-Ann el Sharouni ontwikkelde een rekentool: een methode om beter te voorspellen bij welke mensen met een dun melanoom terugkeer van de ziekte kan worden verwacht. Zulke grote studies doet een onderzoeker niet alleen: dit was een samenwerkingsproject met andere onderzoekers van het UMC Utrecht en het Melanoma Institute Australia (MIA). Artsen van verschillende specialismen deden het onderzoek gezamenlijk. Uit het UMC Utrecht waren bijvoorbeeld internist-oncoloog Karijn Suijkerbuijk, chirurg Arjen Witkamp en dermatoloog Vigfús Sigurdsson betrokken. Er zijn drie verschillende rekentools gemaakt, die de kans berekenen op:

1) terugkeer van het melanoom in de huid;

2) een uitzaaiing naar de dichtstbijzijnde lymfeklier;

3) een uitzaaiing naar een ander orgaan (op afstand).

Samen gebruiken
Het unieke aan deze rekentool is dat alle informatie die nodig is om deze berekening te maken voor elke patiënt voorhanden is. Hiervoor zijn geen extra onderzoeken nodig. Zo wordt bijvoorbeeld geslacht en de lokalisatie van het melanoom meegenomen om een betrouwbare voorspelling te doen over de kans op terugkeer van het melanoom. De rekentool is voor iedereen beschikbaar; hij is online en gratis te bereiken.

“De rekentool is zowel voor patiënten als artsen te gebruiken”, zegt Karijn Suijkerbuijk, “maar het beste is: gebruik ‘m samen, in de spreekkamer. Dan kun je meteen bespreken wat je dóét met de uitkomst. Bijvoorbeeld hoe je de controles afstemt op de verwachtingen rond terugkeer van de ziekte.”

Meer informatie

• Over de studie is een publicatie verschenen in het Journal of Clinical Oncology (JCO)
• Hier is de rekentool te vinden

Foto
Controle-afspraak bij internist-oncoloog Karijn Suijkerbuijk, die veel patiënten met melanoom behandelt.