Onderwijs vluchtelingstudenten in UMC Utrecht

Ezekwu Precious Kemakanma uit Nigeria reisde in 2015 naar Oekraïne om zijn droom na te jagen: arts worden. Vlak voor zijn afstuderen brak de oorlog uit en vluchtte hij naar Nederland. Dankzij een nieuwe onderwijspilot voor vluchtelingstudenten, konden Ezekwu en vier andere geneeskundestudenten in het UMC Utrecht de benodigde studiepunten halen om hun arts-diploma in Oekraïne te ontvangen. “Dit was een unieke kans”

Read in English

“Toen de oorlog in Oekraïne begon, ben ik niet meteen vertrokken. Ik was bijna klaar met mijn medische opleiding en hoopte dat er binnen een week een einde aan de oorlog zou komen”, vertelt de Nigeriaanse Ezekwu Precious, die sinds 2015 geneeskunde studeerde aan de universiteit van Kharkiv in Oekraïne. Tien dagen later vertrok hij alsnog halsoverkop uit Oekraïne, toen zijn flatgebouw in Kharkiv was beschoten. “Na alle ervaringen werd Nederland een veilige haven. In een poging mijn leven hier op te pakken, stuurde ik e-mails naar verschillende universiteiten met het verzoek om plaatsing in een medische instelling, terwijl ik wachtte op een update van de universiteit in Kharkiv. Na enkele weken kreeg ik een mail van het UMC Utrecht met de uitnodiging om me aan te melden voor een nieuw meekijkprogramma voor vluchtelingen. Zo begon mijn reis naar Utrecht.”

Pilot nieuw vluchtelingstudentenprogramma

Omdat Ezekwu Precious en de andere studenten uit Oekraïne al in azc’s in Nederland waren, goed Engels spraken en zeer gemotiveerd waren om hun geneeskundestudie af te ronden, werden zij geselecteerd voor het nieuwe programma van het UMC Utrecht. Dit programma was als pilot in korte tijd ontwikkeld op initiatief van universitair docent Global Health Joyce Browne en Iris Homan van het International Office. "Er was een internationale vluchtelingencrisis en we hoorden allemaal de verhalen van studenten die hun studie plotseling moesten onderbreken, waaronder veel geneeskundestudenten. Veel collega’s en studenten wilden graag ‘iets’ doen om hun steentje bij te dragen. Er was veel bereidheid. Wij hebben die krachten gebundeld, om zo als UMC Utrecht iets te kunnen betekenen voor hen”, aldus opleidingsdirecteur geneeskunde Annet van Royen van het UMC Utrecht.

Razendsnel contacten leggen

 Al gauw betrokken de initiatiefnemers arts-klinisch onderwijs gynaecologie Peter Hoge of hij wilde meedenken. “Vernieuwen van onderwijs ligt me en ik wilde iets betekenen voor deze studenten”, aldus Peter, die razendsnel contacten kon leggen binnen het ziekenhuis omdat hij naast zijn klinisch werk op de verloskamers het onderwijs voor zijn vakgebied coördineert. “In korte tijd hebben we een Engelstalig onderwijsprogramma opgezet. Dit bestond uit een van de Summer Schools, die het UMC Utrecht ieder jaar verzorgt, gevolgd door zes weken meelopen in de kliniek bij de afdelingen chirurgie, kindergeneeskunde en gynaecologie. De stage op de afdeling combineerden de vluchtelingstudenten met wekelijks twee onderwijsdagen. Ook ontvingen zij steun van een buddy, een laatstejaars geneeskunde student uit Utrecht.” 

Oefenen op fantoom-poppen

Door samen te werken met de Utrecht Summer School werd er zelfs accommodatie op de campus geregeld, zodat deelnemers niet vanuit hun gedeelde kamers in azc’s in heel Nederland dagelijks op en neer hoefden te reizen. Zo konden ze zich beter concentreren op hun onderwijs. Peter: “Opvallend was dat geneeskundestudenten in Oekraïne, mede door corona, vooral veel theorie krijgen en minder praktijkvaardigheden. Daarom richt ons programma zich ook op dat laatste: oefenen op fantoom-poppen, zoals bloed prikken, een zwangere buik voelen of een speculum inbrengen bij patiënt om te kijken of de baby goed ligt. Daarnaast vonden we het belangrijk in onderwijs aandacht te hebben voor professionele ontwikkeling en het bredere perspectief op de gezondheidszorg. Dit met verschillende gastsprekers van andere vakgebieden zoals psychologie, ethiek en communicatie.”

Meekijken bij een keizersnede

Tijdens de meekijkstage bij de gynaecologie liepen studenten mee op de afdeling, bij een bevalling op de verloskamers en bij een keizersnede op de operatiekamer. Vooral de interactie tussen verpleegkundigen en artsen bij de patiënt vonden de studenten bijzonder, omdat die veel opener was dan de hiërarchie in Oekraïense ziekenhuizen. Ezekwu Precious: “Het programma duurde ongeveer twee maanden en was een uitstekende blootstelling aan verschillende klinische procedures van verschillende afdelingen. Dit was belangrijk, omdat dit een criterium was om mijn medische opleiding aan de Universiteit van Kharkiv af te kunnen ronden. Er was een speciale appgroep voor ons opgericht om snel contact te kunnen hebben met de verschillende docenten en elkaar. Het programma was echt educatief en informatief. Bovendien was het voor mij ook een manier om stress en zorgen over de toekomst te verlichten.”

Leren van de verschillen

Niet alleen voor de studenten, ook voor het UMC Utrecht leverde het nieuwe onderwijsprogramma veel op. “We hebben laten zien dat, als we het willen, we in korte tijd en zelfs in een groot ziekenhuis iets voor elkaar kunnen krijgen. Dit programma is een soort pilot geweest, hoe je onderwijs aan buitenlandse studenten hier kunt implementeren. Hoe organiseer je het, hoe ga je om met cultuurverschillen. Dat kunnen we uitdragen”, aldus Peter. “Op sommige cultuurverschillen waren we niet altijd even goed voorbereid. Zoals veel interactie tussen student en arts en feedback geven aan elkaar, dat is anders in de Oekraïne. Heel leerzaam voor ons om toekomstige meekijkstages te verbeteren. Bijvoorbeeld door een training ‘feedback geven en ontvangen’ mee te nemen in de voorbereiding, buitenlandse studenten vaker te koppelen aan Nederlandse coassistenten om ze wegwijs te maken, en door goed te blijven afstemmen wat de verwachtingen zijn van deelnemers en afdelingen.”

Dankbaar en emotioneel op diploma-uitreiking

Op 26 augustus was het dan zover: de diploma-uitreiking in het UMC Utrecht. Na de abrupte onderbreking van hun studie in de Oekraïne en de onzekerheid of ze ooit hun geneeskundeopleiding zouden afronden, waren dan nu in het UMC Utrecht hun laatste studiepunten behaald en ontvingen de vijf studenten certificaten om bij de Universiteit in Kharkiv in te wisselen voor het arts-diploma. De deelnemers kijken terug met waardering voor deze kans, en zijn emotioneel door het behalen van deze mijlpaal. “Ook voor ons slikken, in korte tijd was een enorme band opgebouwd”, aldus Peter. “Ik wens deze studenten een goede en mooie toekomst als arts toe en heb er alle vertrouwen in dat ze hun doelen gaan bereiken, mede door hun vastberadenheid en positieve instelling.”

De ervaring van Zinai in meekijkstageprogramma van het UMC Utrecht

Zinai is een van de deelnemers aan het programma. De Universiteit Utrecht heeft haar ervaringen in beeld gebracht.