'Kankeronderzoek is iets van de lange adem'
“In de afgelopen decennia zijn er prachtige ontdekkingen gedaan in kankeronderzoek,” vertelt prof. dr. Hans Bos. “Maar we zijn er nog lang niet.” Hij neemt deze week na 28 jaar afscheid van het UMC Utrecht. Wel blijft hij nog onderzoek doen om de behandeling van kanker te verbeteren.
Hans is sinds de ontdekking van het eerste menselijke oncogen, het Ras-oncogen (een gen dat kanker kan veroorzaken), in 1982 betrokken bij kankeronderzoek. Hij vindt dat we de afgelopen 35 jaar enorm veel geleerd hebben over
en dat er mooie resultaten zijn geboekt in de behandeling van kanker op basis van die kennis. “De kans om kanker te genezen is sinds 1992 gestegen van 49% naar 64%,” aldus Hans. Maar hij ziet dat er nog genoeg te doen is: “Voor uitgezaaide kanker is genezing vaak nog ver weg. We zijn al blij met langere overleving met goede levenskwaliteit.”
Verwachtingsmanagement
Hans startte zijn carrière vol goede moed: “Toentertijd zeiden we: ‘Nu begrijpen we kanker en kunnen we kanker genezen’, maar het bleek veel moeilijker dan we toen dachten. En ook nu zijn we er nog lang niet. Er overlijdt een derde van de kankerpatiënten aan deze ziekte.” Volgens Hans is voorkomen daarom nog altijd veel beter is dan genezen: “Niet roken, bewegen en
.” Ook valt er volgens Hans met vroegdetectie veel te winnen. “Want het is op dit moment vooral de chirurg die kankerpatiënten geneest.” Toch is Hans nog enigszins terughoudend als het gaat om uitgezaaide kanker. “Het blijft moeizaam, ondanks veelbelovende ontwikkelingen zoals immunotherapie.” Hij licht toe: “We hebben gewoon nog een flink gat in onze kennis. Als we dat niet dichten, zal de genezing van kankerpatiënten, áls dat al mogelijk is, een illusie blijven.”
Samenwerking
Hans denkt dat de sleutel in een goede samenwerking tussen de praktijk en de wetenschap ligt. “Ik denk dat het belangrijk is om fundamentele vragen uit de praktijk te onderzoeken vervolgens weer terug te brengen naar de kliniek.” Al ziet hij dat wetenschappers en artsen nog niet voldoende samenwerken. “Ik hoor al 35 jaar dat wij als wetenschappers meer met de kliniek moeten samenwerken, en zo ben ik ook begonnen, maar al 35 jaar lukt dat maar beperkt.” Hij legt uit: “Clinici zijn druk met patiënten behandelen en hun eigen klinische onderzoek, onderzoekers zijn druk met hun onderzoek.” Daarnaast was de kennis vaak nog onvoldoende om al naar de praktijk te vertalen. Hans hoopt dat het
Oncode Institute voor verandering zorgt. In dit instituut verenigt een groot aantal
Nederlandse kankeronderzoekers
zich om fundamenteel onderzoek te doen en inzichten over kanker zo efficiënt mogelijk te vertalen de kliniek. Hans was betrokken bij de oprichting en tot juni de eerste wetenschappelijke directeur. “Maar ik heb mijn plek nu overgedragen aan de jongere generatie.”
Onderwijs
Want dat Hans betrokken is bij de jongere generatie, blijkt uit de voldoening die hij haalde uit het begeleiden van studenten en promovendi. Hij kijkt tevreden terug: “Het enthousiasme waarmee zij zich op fundamentele vragen stortten en voortdurend nieuwe dingen ontdekten, is gewoon fantastisch. Soms denk je: ‘Nu weten we het wel’, het dan komt er weer iets nieuws en volkomen onverwachts.” Dat maakt wetenschap volgens Hans zo mooi en spannend.
Onderzoek
“Ik ben getuige geweest van een fantastische periode waarin een enorme wetenschappelijke en technologische vooruitgang is geboekt. En het gaat maar door”, vertelt Hans. Hij ziet het als een uitdaging om te zorgen voor een wereld waarin kanker geen dodelijke ziekte meer is. Hij hoopt daar de komende jaren met behulp van onderzoek een bijdrage aan te leveren: “Ik ben betrokken geweest bij het opsporen van het Ras-oncogen in tumoren aan het begin van mijn carrière. Nu zijn we iets op het spoor dat de werking van dit oncogen tegengaat. Dat is in al die tijd nog niemand gelukt. Ik wil nog graag weten of dat echt zo is. Dat zou de cirkel rondmaken.”
Prof. dr. J.L. (Hans) Bos (1950) was hoogleraar Moleculair kankeronderzoek bij het UMC Utrecht. Zijn expertisegebieden zijn moleculaire celbiologie, Signaaltransductie en Moleculaire mechanismen van het ontstaan van kanker. In zijn carrière leverde Hans Bos een essentiële bijdrage aan fundamenteel wetenschappelijk onderzoek door zijn contributie aan de kennis van de moleculaire mechanismen die tot kanker leiden. Mede op basis van zijn ontdekkingen zijn medicijnen ontwikkeld die nu in de kliniek gebruikt worden voor de behandeling van kankerpatiënten. Voor zijn werk heeft Hans prijzen zoals de Josephine Nefkens Award gewonnen.
Lees meer over het Center Molecular Medicine op umcutrecht.nl.
