Geen oversterfte door COVID-19 vaccinaties

COVID-19-vaccinaties vormen geen verklaring voor de oversterfte in de coronapandemie. Dat blijkt uit een studie van het UMC Utrecht. Uit de resultaten blijkt dat iemand die gevaccineerd was gemiddeld genomen in de drie weken na de vaccinatie 44 procent minder kans had om te overlijden dan in de weken daarna. Uit het onderzoek blijkt bovendien dat de kans op overlijden in de eerste drie weken na een corona-infectie 16 keer hoger was dan in de weken daarna. 

Dit onderzoek bevestigt de uitkomsten van eerdere studies dat COVID-19-vaccinatie geen verklaring vormt voor de oversterfte tijdens de pandemie. Het lagere sterfterisico gold voor alle leeftijden, mannen én vrouwen, mensen met en zonder chronische ziekten, eerdere COVID-19-infecties, en voor zowel mRNA- als niet-mRNA-vaccins. Het lagere risico op sterfte was het sterkst in de eerste week na vaccinatie en bleef zichtbaar tot ten minste 12 weken na vaccinatie, de langste periode die in de studie werd onderzocht.  

Na infectie wel hoger sterfterisico 

Daarentegen was het risico op overlijden in de eerste drie weken na een geregistreerde positieve corona-infectie maar liefst 16 keer zo hoog als in de periode daarna. Het sterfterisico was het hoogst in de tweede week na de infectie en nam daarna weer af. Dit hogere sterfterisico betrof vooral ouderen, iets vaker mannen dan vrouwen, én personen met meerdere chronische aandoeningen. 

Wereldwijde oversterfte: 15 miljoen 

De COVID-19 pandemie heeft wereldwijd naar schatting bijna 15 miljoen extra sterfgevallen veroorzaakt, véél meer dan de ruim 5 miljoen gerapporteerde COVID-19 sterfgevallen. Deze zogenaamde oversterfte kan zowel door de directe effecten van de infectie als door indirecte effecten, zoals verstoringen in gezondheidszorgsystemen en economische instabiliteit, worden verklaard. COVID-19-vaccinatie is zeer effectief gebleken in het verminderen van de ernst van corona infecties en het voorkomen van ziekenhuisopnames en overlijden door corona. 

Door de vaccinatie wordt het immuunsysteem tijdelijk geactiveerd om een immuunrespons op te bouwen. Deze tijdelijke activatie kan, in zeldzame gevallen, gepaard gaan met ernstige bijwerkingen, waaronder myocarditis, trombose en neurologische complicaties. Of COVID-19-vaccinatie zou kunnen bijdragen aan de oversterfte is in verschillende landen bestudeerd, waarbij consequent een beschermend effect van vaccinatie werd gezien tegen sterfte door alle oorzaken. Deze studies vergelijken echter gevaccineerde en niet-gevaccineerde personen, die kunnen verschillen in kwetsbaarheid, chronische aandoeningen en sociaaleconomische factoren.   

Unieke studie-opzet 

Het doel van dit onderzoek was om de relatie tussen COVID-19-vaccinatie en korte termijn sterfte te onderzoeken in de periode van januari 2021 tot april 2023. Hiervoor werden gegevens van 396,765 personen in een landelijke database gebruikt die in deze periode zijn overleden. Deze studie biedt door haar specifieke opzet aanvullend bewijs door van elke individu het risico op overlijden binnen drie weken na een COVID-19-vaccinatie te vergelijken met het sterfterisico later dan drie weken na vaccinatie in dezelfde persoon. Bij deze onderzoeksopzet is elke persoon zijn/haar eigen controle en dit zorgt ervoor dat verschillen tussen personen, bijvoorbeeld in kwetsbaarheid, chronische aandoeningen en sociaaleconomische factoren geen invloed hebben op de resultaten. De periode van de eerste drie weken na vaccinatie werd gekozen omdat bijwerkingen van vaccinaties in deze periode worden verwacht door het verloop van de immuun activatie.  

Publicatie 

Slurink IAL, Boer AR de, Bonten MJM, Sturkenboom MCJM, Bruijning-Verhagen PCJL. COVID-19 vaccination and short-term mortality risk: a nationwide self-controlled case series study in The Netherlands. Manuscript gepubliceerd op medRxiv, 12 december 2024