Het UMC Utrecht is als een klok: de activiteiten gaan 24 uur per dag door en dat is alleen mogelijk wanneer de onderdelen van het raderwerk precies in elkaar grijpen. In een zomerserie lichten we er een aantal uit. Deze keer: de OK, waar operatieassistent Audrey Wouters werkt. “Helaas kan niet elke ingreep succesvol aflopen, maar bij mij overheerst het gevoel dat dit een spannende en superleuke baan is waarin ik veel kan betekenen voor de patiënten.”

Van een liesbreukoperatie bij een baby tot een ingreep om een bloeding in de hersenen te stoppen bij een volwassene. Het werk van Audrey Wouters (23) is zeer afwisselend. “Ik zie patiënten uit alle leeftijdscategorieën. Dat komt omdat ik ervoor heb gekozen per kwartaal te rouleren tussen de academische volwassenenchirurgie in het UMC Utrecht en de kinderchirurgie in het Wilhelmina Kinderziekenhuis (WKZ). Op die manier kan ik echt allround operatieve zorg leveren.”

Geen dag hetzelfde

Audrey werkt sinds 2018 in ons ziekenhuis. Ze volgde er de inservice-opleiding – een interne opleiding – tot operatieassistent die ze vorig jaar afrondde. “Hiervoor heb ik een tijdje gewerkt als doktersassistent in een huisartsenpraktijk, maar al snel wist ik dat ik operatieassistent wilde worden. Ik heb de goede keuze gemaakt. Op een operatiekamer is geen dag hetzelfde. Elke keer maak je weer iets nieuws mee. Of iets onverwachts: er kan altijd iemand worden binnengebracht die spoedzorg nodig heeft. Het ene moment is het rustig en zit je ontspannen te praten met leden van het OK-team. Het volgende moment giert de adrenaline door je lijf tijdens een spoedingreep, wanneer je samen met je team volop in actie bent om de best mogelijke zorg te geven aan een patiënt.”

Groot en complex

In het WKZ is Audrey volledig inzetbaar bij bijna alle ingrepen. Alleen het zogeheten instrumenteren bij de kindercardiochirurgie doet ze niet, omdat daarvoor nog een specialisatieopleiding nodig is. Binnen het UMCU maakt ze deel uit van team geel. Audrey: “Hieronder vallen de neurochirurgie, kaakchirurgie en keel-, neus- en oorchirurgie. We voeren vaak grote, complexe ingrepen uit. Een voorbeeld? Een patiënt met een grote tumor in de mond. De tumor wordt operatief verwijderd en ook een deel van de kaak, tong en mondbodem wordt weggehaald. De ontstane ruimte vervangen we door een transplantaat. Dat bestaat uit bot, spier en huid met onderliggend weefsel met bloedvaten van de patiënt zelf – uit het been of de arm.”

Aantrekkelijk

Een van de meest aantrekkelijke kanten van haar vak zijn de technische mogelijkheden, zegt Audrey. “Neem de patiënt met epilepsie bij wie een deel van de hersenen kan worden verwijderd om de haard van de epileptische aanvallen te stoppen. Dit moet uiterst zorgvuldig gebeuren, zodat de juiste delen worden weggehaald en geen schade optreedt aan de andere delen. Dankzij beeldvorming, neuromonitoring en neuronavigatie kan dit zo precies en zo veilig mogelijk worden uitgevoerd.”

Logistieke processen

Wat zijn de taken van een operatieassistent? “Heel veel”, lacht Audrey. “Het begint met het klaarmaken van de operatiekamer voorafgaand aan de ingreep. Vervolgens zorgen we ervoor dat de ingreep zelf goed verloopt. En na afloop is het onze taak dat alle gebruikte spullen worden afgevoerd, uitgenomen weefsel voor onderzoek wordt opgestuurd, en de operatiekamer wordt klaargemaakt voor de volgende ingreep. Dit is slechts een greep uit de vele werkzaamheden en logistieke en coördinerende processen waarvoor wij verantwoordelijk zijn; allemaal om ervoor te zorgen dat een operatie doorgang kan vinden.”

Juiste positie

Ook belangrijk: welke positionering van de patiënt is nodig voor de ingreep? Welke operatietafel en welke tafelaanpassingen zijn gewenst? De operatieassistent maakt dit in orde. Audrey: “Denk aan een kaak- of hersenoperatie waarbij de tafel gedraaid moet worden met het hoofd van de patiënt aan de kant van de chirurgie in plaats van bij de anesthesiecollega’s. Bij de kaak hoort ook een speciale verstelbare hoofdsteun en bij de hersenoperatie soms een speciale hoofdklem: Mayfield. Een ander voorbeeld: als de patiënt aan de rug wordt geopereerd, zal hij of zij op de buik komen te liggen. Hiervoor zijn buikkussens of een speciale spine(rug)tafel nodig. Als tijdens de operatie röntgendoorlichting wordt gebruikt, moeten we hiervoor ook voorbereidingen treffen: een doorlichtbare tafel, loodschorten en loodscherm.”

Zicht behouden

Wat doet de operatieassistent wanneer de operatie van start gaat? Audrey: “Er zijn drie taken: de instrumenterende, assisterende en omloop. De instrumenterende en assisterende operatieassistent dragen een steriele jas en zijn beiden actief aan het mee-opereren. Als assisterende houd je wondhaken vast en bedien je de zuigerij, zodat de chirurg goed zicht behoudt tijdens de operatie.”

Hechten

Ze vervolgt: “Als instrumenterende zorg je ervoor dat je alle benodigde instrumenten, spullen en apparatuur op tafel hebt. Behalve instrumenten heb je vaak nog veel meer nodig om een operatie te kunnen uitvoeren, zoals een boor, zaag, laser, diathermie, zenuwstimulator, stapler devices, seal devices of weefselablatie. Je moet deze apparaten en handstukken in elkaar zetten en ervoor zorgen dat ze veilig gebruikt kunnen worden. Bij storingen onderneem je samen met je omloop-collega actie voor reparatie of vervanging. Verder mag je soms ook hechten; dat vind ik leuk om te doen.”

Instrumenten tellen

De operatieassistent met de omloopfunctie tot slot, is de schakel “tussen onsteriel en steriel”, vertelt Audrey. “Je sluit apparatuur aan, helpt met afdekken en geeft vloeistoffen, losse spullen en extra instrumentensets steriel aan. Verder verricht je de registratie tijdens de ingreep. Denk onder andere aan de tellingen van instrumenten, zodat je zeker weet dat er niks is achtergebleven in het lichaam en dat de wond kan worden gesloten. Een ander voorbeeld van registratie is het scannen van alle instrumentensets en het registreren van uitgenomen weefsel en ingebracht materiaal, bijvoorbeeld schroeven. Gedurende de dag wisselen we van functie: bij de ene ingreep ben je instrumenterende operatieassistent en bij de andere omloop-operatieassistent.”

Weer een toekomst

Is het geestelijk niet zwaar om soms mensen te zien overlijden? Om te moeten constateren dat je iemand ondanks alle inspanningen van het team niet hebt kunnen redden? Die vragen krijgt Audrey vaak. “Natuurlijk lopen sommige operaties verdrietig af. Maar ik ga daar uiteindelijk niet onder gebukt, omdat we een fijn team hebben. Een team waarbinnen de band hecht is en waarbinnen we emoties met elkaar kunnen delen. En gelukkig zijn er veel operaties met een goede afloop. Dan komt iemand heel ziek en instabiel binnen, op het randje van overlijden, en slagen we erin de situatie te verbeteren. Soms hoor ik achteraf van een arts dat een patiënt dankzij de operatie weer een toekomst heeft.”

Instagram

Wil je meer weten over het werk van Audrey en haar collega’s? Ga naar Instagram. Klik hier voor indrukken uit het UMC Utrecht en hier voor beelden uit het WKZ.