Accepteren dat het niet meer wordt zoals het was

Casper van Koppenhagen is revalidatie-arts. Hij helpt patiënten om hun dagelijks leven zo goed mogelijk vorm te geven, met de gevolgen die zij ondervinden van hun ziekte en van de behandeling. 

‘Begin dit jaar komt een vrouw op mijn spreekuur. In de periode ervoor is ze succesvol voor borstkanker behandeld. Chemotherapie, radiotherapie, een operatie. Ze zegt: “Het is nu een jaar na dato, ik heb het overleefd, daar zijn we ontzettend blij om, we hebben het goed met elkaar, maar toch loop ik vast. In alles wat ik doe. Het huishouden, voor m’n kinderen zorgen, een fijne partner zijn, weer aan het werk komen. Het lukt me niet de volgende stap te maken.”

Mensen die kanker hebben gehad, kampen vaak met allerlei klachten. Tijdens en na een ingrijpend overlevingstraject zijn ze meestal ontzettend moe. Ook geheugen- en concentratieproblemen komen regelmatig voor. Het kan al een verademing zijn om te horen dat deze klachten bij een oncologisch proces horen.

Bij Medisch Specialistische Oncologische Revalidatie bieden we een programma dat zich richt op de gevolgen van kanker op het dagelijks leven. Zowel van de ziekte zelf als van de behandelingen ertegen. Mensen worden op vier gebieden begeleid: fitheid, energie(verdeling), weer aan het werk gaan en acceptatie en verwerking. Een multidisciplinaire aanpak.

Het gaat om kennis en inzicht vergroten in wat mensen is overkomen. Plus praktische hulp en steun geven om meer grip op hun leven te krijgen. Hierdoor zie je mensen weer opbloeien. Het mooiste wat ze na twee maanden begeleiding kunnen zeggen is: “Ik weet dat ik moe ben, ik weet dat ik heb ingeleverd, maar ik kan er nu mee omgaan.”

Copingstrategie

Bij een rampscenario als kanker vallen mensen terug op een bepaalde copingstrategie. Dat is de manier waarop je omgaat met factoren die je uit balans brengen. Voor de vrouw die is vastgelopen betekent dat: knallen, blik op oneindig, doorgaan. Na afloop van het revalidatieprogramma zegt ze: “Ik was heel erg bezig mezelf weer op het oude conditie- en prestatieniveau terug te brengen, maar dat had juist een averechts effect. Hierdoor heb ik mezelf gewoon overtraind. Ik heb geleerd beter te doseren.”

Sommige mensen hebben gewoon veel op hun bordje liggen, ook al zijn ze ziek geweest. Iedereen is blij dat ze er nog zijn. Maar als je bijvoorbeeld een eigen bedrijf hebt, een gezin en een rijk sociaal leven, dan heb je sowieso al veel ballen in de lucht te houden. Wat is de balans tussen belasting en belastbaarheid? We proberen het hier zo concreet mogelijk te maken. Fitheid verbeteren, tips en tricks aanreiken voor geheugen en concentratie, activiteiten en rustmomenten afwisselen, reflecteren op de emotionele impact, enzovoorts.

Een ziekte als kanker heeft grote invloed op lichaam en geest. Er is iets gebeurd waar je helemaal geen rekening mee hebt gehouden. Je hele leven is op z’n kop gezet. Dat verandert je als mens. Niet positief of negatief, het gebeurt gewoon. Ook al ben je helemaal genezen. Het wordt niet meer zoals het was.

Soms hebben mensen te hoge verwachtingen. Zoals een patiënt die denkt dat hij een intensief programma gaat volgen van vijf dagen per week. In de veronderstelling dat hij dan na een paar weken weer volledig is ‘opgelapt’. Dat is natuurlijk niet realistisch. Het zou te belastend zijn en bovendien moeten mensen het ook gewoon zelf doen. Een goede afstemming over de mogelijkheden en verwachtingen is daarom erg belangrijk.

Erkenning

Wat bij de vrouw voor een ommekeer zorgt, is erkenning, denk ik. Dat ze zich niet aanstelt, dat het erbij hoort dat ze moe is, dat ze ontzettend hard heeft gewerkt om al zover te komen, dat het niet raar is dat ze is vastgelopen. Door een verbeterde fitheid, nieuwe inzichten en vaardigheden is de grip op haar leven toegenomen. Zonder weg te poetsen dat ze kanker heeft gehad. Ze kan weer vooruit.

 In een podcast verwoordt ze heel concreet wat de oncologische revalidatie haar heeft gebracht: “Uiteindelijk heb ik geleerd dat ik de lat veel lager moet leggen dan ik gewend was. En vooral om dat te accepteren. Want je kunt dat natuurlijk wel leren en doen, maar je moet het ook nog accepteren. Want het leven ziet er nu toch gewoon heel anders uit voor mij.”

Haar verhaal komt aan, het raakt me. Niks mooier dan horen dat we mensen echt richting kunnen geven. Dat is de reden waarom ik ’s ochtends op de fiets naar m’n werk spring.’

Verder lezen?

Lees meer over oncologisch revalidaie op umcutrecht.nl