In Nederland worden meer dan 90% van de legionella pneumonieën veroorzaakt door Legionella pneumophila en van de L. pneumophila is meer dan 80% serotype 1. Deze kennis is van belang voor de interpretatie van de beschikbare diagnostische methoden omdat niet alle methoden alle voorkomende verwekkers van legionellose aantonen.
Legionellae kunnen gekweekt worden uit met name respiratoir materiaal. Legionellae groeien langzaam en op speciale voedingsmedia. De sensitiviteit van de kweek varieert sterk met de ernst van het ziektebeeld, kwaliteit van het materiaal en de ervaring binnen het laboratorium. Met de kweek kunnen meerdere serotypen van L. pneumophila en ook andere legionella soorten worden aangetoond. Naast de kweek is ook een PCR-bepaling op respiratoir materiaal beschikbaar voor de diagnostiek naar een legionellose. Dit betreft de standaard multiplex PCR voor respiratoire infecties. De PCR-bepaling heeft als voordeel een hogere sensitiviteit en een kortere doorlooptijd ten opzicht van de kweek.
De legionella antigeentest in urine is goed toepasbaar voor het aantonen van een acute legionellose veroorzaakt door L. pneumophila type 1, maar met deze bepaling worden geen infecties met andere L. pneumophila serotypen of andere legionella species aangetoond.
Een deel van de legionellosen worden alleen met behulp van serologie aangetoond middels een titerstijging of seroconversie. Een antistofrespons komt vaak pas na 3 weken of nog later op (tot 3 maanden). De ELISA’s zijn gevalideerd voor Legionella pneumophila type 1 t/m 7.