Galactomannan

Galactomannan

Algemene informatie uitklapper, klik om te openen

Galactomannan antigeen-bepaling

Galactomannan is een polysaccharide en vormt het belangrijkste onderdeel van de celwand van Apergillus species. Galactomannan wordt geproduceerd tijdens groei van de schimmel en komt bij invasieve infecties vrij in omliggende weefsels, lichaamsvloeistoffen en bloed. De galactomannan test is een sandwich ELISA welke gebruik maakt van een monoclonaal antilichaam welke de galactomfuranose zijketen van galactomannan detecteert.

Indicaties en testkarakteristieken

De galactomannan test maakt onderdeel uit van de diagnostiek naar invasieve schimmel infecties bij immuungecompromitteerde patienten. De meest voorkomende infectie met aspergillus is een pulmonale invasieve aspergillose waarbij galactomannan aangetoond kan worden in bronchoalveolaire lavage vloeistof. Echter de galactomannan test kan geen onderscheid maken tussen invasieve infectie en kolonisatie met Aspergillus zoals voor kan komen bij patiënten met onderliggend longlijden.

Galactomannan kan ook aangetoond worden in serum. Een serum galactomannan bepaling heeft met name waarde in de neutropene hematologische patiënt. In andere patiënt populaties is de test te weinig gevoelig om van waarde te zijn voor het aantonen van een infectie.

Ook in andere lichaamsvloeistoffen kan galactomannan aangetoond worden. Galactomannan kan bijvoorbeeld in liquor aangetoond worden bij intracerebrale infectie en in oogvocht bij intraoculaire infecies.

Galactomannan in serum wordt ook gebruikt als screeningstest voor invasieve aspergillose. Echter het gebruik van de test voor deze indicatie is discutabel en de waarde van seriële screening van serum is afhankelijk van de incidentie in de patiënt populatie en de samenhang met het diagnostisch protocol. Gebruik van galactomannan als screeningstest in patiënten die anti-schimmel profylaxe krijgen wordt afgeraden omdat dit bij een lage incidentie van invasieve schimmelinfecties relatief vaak tot fout positieve waarden leidt.

Kruisreactiviteit

Galactomannan is een belangrijk onderdeel van de celwand van Aspergillus maar komt ook voor in sommige andere schimmels zoals Penicillium species, Geotrichum, Blastomyces, Paecilomyces en Histoplasma. Met name Penicillium en Geotrichum komen veel in de omgeving voor en kolonisatie met deze schimmels van de luchtwegen kan leiden tot een positieve galactomannan test. Ook produceren sommige Bifidobacteriën galactomannan. Jonge kinderen hebben relatief veel Bifidobacteriën  in hun intestinaal microbioom wat een verklaring zou kunnen zijn voor de fout positiviteit van de test in jonge kinderen en neonaten. Voedsel en sondevoeding reageren positief in de galactomannan test en aspiratie lijdt vaak tot een hoog positieve galactomannan in bronchoalveolaire lavage.

Aspergillus wordt veel gebruikt in de biochemische industie. Citroenzuur (citraat) wordt bijvoorbeeld geproduceerd in Aspergillus niger waarbij er sporen van galactomannan achter kunnen blijven. Veel antibiotica worden geproduceerd in schimmels en dat heeft in het verleden geleid tot fout positiviteit van de galactomannan test met name ibij gebruik van Piperacilline-tazobactam. Tegenwoordig worden deze middelen gecontroleerd op galactomannan contaminatie en speelt fout positiviteit bij  gebruik van antibiotica geen rol meer.

Interpretatie van de galactomannan waarde.

Galactomannan is een onderdeel van de diagnostiek van invasieve aspergillose maar is geen bewijzende test. De waarde van de galactomannan dient altijd geïnterpreteerd te worden in de klinische context en samen met andere diagnostiek zoals radiologisch onderzoek, en andere microbiologische diagnostiek.

Voor het inschatten van het risico op de aanwezigheid van een invasieve schimmelinfectie wordt vaak gebruik gemaakt van de EORTC criteria. Deze criteria zijn primair ontwikkeld voor wetenschappelijk onderzoek maar hebben ook hun waarde in de klinische praktijk. In de laatste update van de EORTC criteria van december 2019 wordt als grenswaarde voor de galactomannan een waarde van 1.0 aangehouden aangezien deze waarde een optimale verhouding geeft van sensitiviteit en specificiteit. De prestaties van de test blijven altijd afhankelijk van de patiënt populatie. Een hogere galactomannan waarde is een aanwijzing voor een invasieve aspergillose maar is niet bewijzend. Daarnaast sluit een lage waarde een invasieve aspergillose niet uit. Ook kan een oplopende galactomannan een aanwijzing zijn voor de aanwezigheid van een invasieve aspergillose. Aangezien de de galactomannan geen test is die een eenduidig onderscheid maakt tussen de aan- of afwezigheid van ziekte wordt deze niet als positief of negatief geïnterpreteerd.

Zie ook informatie bij Aspergillus.

Afleveradres materialen uitklapper, klik om te openen

UMC Utrecht, Medische Microbiologie
Loket 22, Huispostnummer G.04.427
Heidelberglaan 100
3584 CX Utrecht

Bepaling	Galactomannan antigeen-bepaling
Techniek	Sandwich ELISA
Indicatie	Aantonen van een aspergillose of aspergilloom
Materiaal	serum, BAL of bronchusspoelsel
Gewenst volume	5 ml BAL, bronchusspoelsel, 1 ml serum (stolbuis met okerkleurige dop)
Benodigd volume	500 µl
Inzetdag	dinsdag, vrijdag
Uitslag bekend	Zie doorlooptijden bacteriologie
Resultaat	Kwantitatieve waarde
Opmerkingen
Informatie/contact	Administratie 088 75 588 29 of dd arts-microbioloog bacteriologie 74339